Giám sát quỹ đầu tư chứng khoán của Ngân hàng

Hoạt động của quỹ đầu tư chứng khoán, công ti đầu tư chứng khoán có những điểm khá đặc thù. Đó là việc các nhà đầu tư góp vốn vào quỹ nhưng thường không kiểm soát hàng ngày đối với hoạt động của quỹ, đặc biệt là quỹ đại chúng. Do hoạt động quản lí quỹ được uỷ thác cho công ti quản lý quỹ, chính vì vậy mà để đảm bảo cho sự an toàn của nguồn vốn đầu tư và minh bạch quá trình đầu tư, nhà đầu tư phải trông cậy vào một chủ thể thứ ba là ngân hàng giám sát.

Nguyên tắc này được hầu hết các quốc gia ghi nhận trong pháp luật về chứng khoán. Ngân hàng giám sát sẽ thay mặt các nhà đầu tư tiến hành giám sát hoạt động của công ty quản lý quỹ liên quan đến quỹ đầu tư đại chúng. Để thực hiện hoạt động này, ngân hàng giám sát cần phải đáp ứng những yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ và cơ sở vật chất do pháp luật quy định. Như vậy, ngân hàng giám sát là ngân hàng thương mại, được quyền thực hiện hoạt động giám sát quỹ đầu tư chứng khoán, công ti đầu tư chứng khoán theo thoả thuận với các nhà đầu tư và công ti quản lý quỹ nhằm bảo vệ lợi ích của các nhà đầu tư vào quỹ. 

Sở dĩ quỹ đầu tư đại chúng, công ti đầu tư chứng khoán cần đến ngân hàng giám sát vì những lí do cơ bản sau đây: 

– Thứ nhất, quỹ đại chúng, công ti đầu tư chứng khoán có những nhà đầu tư không chuyên nghiệp, không am hiểu nghiệp vụ đầu tư chứng khoán. Do đó, các nhà đầu tư không chuyên nghiệp cần có một chủ thể có đủ khả năng chuyên môn kiểm tra hoạt động quản lí của công ty quản lý quỹ. Đây được coi là một đối trọng của công ti quản lý quỹ về mặt chuyên môn, từ đó đòi hỏi công ti quản lí phải thực hiện đúng những nghĩa vụ của mình. Những xác nhận của ngân hàng giám sát đối với những báo cáo của công ty quản lý quỹ đã đem lại sự tin cậy cho nhà đầu tư về tính minh xác của những thông tin được nêu ra. 

– Thứ hai, cơ chế tách bạch về quyền quản lí và đầu tư của các nhà đầu tư với bản thân quỹ đại chúng. 

Bên cạnh ưu điểm của cơ chế này là đảm bảo cho công ti quản lý quỹ có đủ thẩm quyền để tiến hành hoạt động đầu tư, thì cơ chế tách biệt về quyền quản lí khỏi quyền tài sản thường làm cho các nhà đầu tư không hoàn toàn yên tâm về những gì đang diễn ra với nguồn vốn của mình.

Bên cạnh yếu tố hạn chế về trình độ chuyên môn, bản thân những nhà đầu tư thường không đủ thời gian để theo dõi, giám sát hoạt động của quỹ. Bởi vậy, ngân hàng giám sát sẽ là chủ thể có khả năng theo dõi một cách thường xuyên hoạt động của quỹ, để hạn chế những rủi ro đạo đức xuất phát từ công ti quản lý quỹ hoặc nhân viên có thể gây thiệt hại cho quỹ. 

– Thứ ba, cần tách bạch quyền quản lí của công ti quản lý quỹ với quyền nắm giữ tài sản của quỹ. 

Tài sản của quỹ bao gồm tiền, chứng khoán và những tài sản khác. Sẽ là minh bạch và dễ dàng kiểm soát những giao dịch tài sản nếu như bản thân chủ thể quyết định giao dịch cần phải nhờ đến chủ thể khác hoàn tất giao dịch này. Việc tách bạch giữa quyền quản lí và quyền nắm giữ tài sản không những đảm bảo cho những nhà đầu tư yên tâm về khả năng kiểm soát của ngân hàng giám sát, mà thực chất cũng giúp cho công ty quản lí quỹ đầu tư chứng khoán giảm bớt những chi phí quản lý quỹ đầu tư, vì xét dưới góc độ lí thuyết, những nghiệp vụ này bản thân ngân hàng thương mại sẽ chuyên nghiệp hơn, do đó chi phí quản lí cũng sẽ thấp hơn. 

– Thứ tư, công ti quản lý quỹ cần sự hỗ trợ về mặt kĩ thuật hoặc tài chính trong hoạt động quản lí quỹ đầu tư chứng khoán. 

Những nghiệp vụ như lưu kí chứng khoán, bản thân công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán không đủ khả năng để thực hiện, mà phải có những phương tiện cần thiết để bảo quản, ghi chép những giao dịch v… Những hỗ trợ này là rất cần thiết khi về lí thuyết, công ty quản lý quỹ có thể phải quản lí nhiều quỹ đầu tư khác nhau, mà pháp luật lại yêu cầu phải tách biệt về tài sản giữa chúng. Ngân hàng giám sát có thể cho quỹ vay một lượng vốn nhất định trong những trường hợp cần thiết để trang trải những chi phí của quỹ theo quy định của pháp luật.