Đăng kí chứng khoán

Như đã phân tích ở phần trên, hoạt động đăng kí và lưu kí chứng khoán mang lại nhiều tiện ích cho bản thân tổ chức phát hành, nhà đầu tư cũng như đối với toàn bộ hoạt động của thị trường chứng khoán. Đăng kí chứng khoán là hành vi pháp lí của tổ chức phát hành để uỷ thác cho TTLKCK thay mặt mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ đối với nhà đầu tư. Để đảm bảo sự ổn định của thị trường và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, pháp luật hiện hành quy định một số loại chứng khoán bắt buộc phải được tổ chức phát hành đăng kí tại TTLKCK, bao gồm: 

– Chứng khoán của các công ti đại chúng, tổ chức niêm yết. 

– Trái phiếu chính phủ niêm yết trên trung tâm giao dịch chứng khoán hoặc sở giao dịch chứng khoán. 

– Trái phiếu của các tổ chức kinh tế, của chính quyền địa phương niêm yết trên trung tâm giao dịch chứng khoán hoặc sở giao dịch chứng khoán. 

– Chứng chỉ quỹ đầu tư niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán. 

Ngoài các loại chứng khoán bắt buộc phải đăng kí ở trên, tổ chức phát hành có thể thoả thuận với TTLKCK để đăng kí chứng khoán tại Trung tâm. Việc đăng kí tự nguyện này sẽ đem lại nhiều lợi ích cho tổ chức phát hành và nhà đầu tư. Về thủ tục, các tổ chức niêm yết phải trực tiếp đăng kí với TTLKCK, còn những tổ chức phát hành không phải là tổ chức niêm yết, việc đăng kí sẽ thực hiện thông qua công ti chứng khoán.

TTLKCK phải giao kết hợp đồng cung cấp dịch vụ với tổ chức phát hành làm cơ sở để Trung tâm tiến hành thay mặt tổ chức phát hành thực hiện nghĩa vụ đối với nhà đầu tư. Theo quy định của pháp luật, tổ chức phát hành có những quyền và nghĩa vụ sau đây: 

– Tuân thủ các quy định của pháp luật và các quy chế về đăng kí chứng khoán và thực hiện quyền đối với người sở hữu chứng khoán đăng kí của TTLKCK. 

– Uỷ quyền cho TTLKCK thực hiện các công việc về quản lí thông tin người sở hữu chứng khoán và thực hiện quyền đối với chứng khoán đăng kí. 

– Cung cấp cho TTLKCK các thông tin hoặc tài liệu cần thiết một cách kịp thời để thực hiện việc đăng kí chứng khoán và thực hiện quyền theo quy định hoặc khi TTLKCK có yêu cầu bằng văn bản; chịu trách nhiệm hoàn toàn về các nội dung thông tin đã cung cấp với TTLKCK. 

– Chịu trách nhiệm về các thiệt hại gây ra cho TTLKCK và người sở hữu chứng khoán, trừ trường hợp bất khả kháng. 

– Nộp phí sử dụng dịch vụ do TTLKCK cung cấp theo quy định của Bộ tài chính. 

– Các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của TTLKCK. 

Nhìn từ giác độ của TTLKCK, đăng ký chứng khoán là loại hình dịch vụ do TTLKCK cung cấp cho tổ chức phát hành theo quy định của pháp luật và thoả thuận của các bên. Nội dung của dịch vụ đăng kí chứng khoán của TTLKCK bao gồm các hoạt động sau: 

– Đăng kí các chứng khoán mới phát hành

– Quản lý sổ đăng kí người sở hữu chứng khoán 

– Quản lý sổ đăng kí chứng khoán chuyển nhượng, sổ đăng kí chứng khoán cầm cố 

– Lập danh sách người sở hữu chứng khoán để chuẩn bị đại hội cổ đông hàng năm 

– Làm dịch vụ gửi thư mời cổ đông và ghi biên bản các cuộc họp đại hội đồng cổ đông 

– Thực hiện các công việc liên quan đến thanh toán cổ tức, trái tức và các quyền của cổ đông như quyền bỏ phiếu, quyền nhận cổ tức hoặc lãi trái phiếu, quyền nhận cổ phiếu thưởng, vv.. 

– Thực hiện các nghiệp vụ đăng ký chứng khoán liên quan đến tăng, giảm vốn của tổ chức phát hành 

– Giám sát tỉ lệ tham gia của bên nước ngoài đối với tổ chức phát hành. 

– Các công việc khác theo quy định của pháp luật. 

Để đảm bảo tính minh bạch của việc đăng kí, tổ chức phát hành phải cung cấp thông tin về bản thân cũng như thông tin về chứng khoán được đăng kí. Chứng khoán sẽ được đăng kí tách biệt theo từng loại với các thông tin về tên chứng khoán, loại chứng khoán, mệnh giá chứng khoán, tổng số chứng khoán phát hành; thông tin về người sở hữu chứng khoán: họ tên, quốc tịch, địa chỉ người sở hữu chứng khoán, số chứng khoán do người sở hữu nắm giữ, ngày nhận đăng ký quyền sở hữu hoặc ngày chuyển quyền sở hữu chứng khoán… 

Chứng khoán được đăng kí theo hình thức đăng kí ghi sổ. Chứng khoán đã đăng kí sẽ được huỷ bỏ đăng kí trong trường hợp các trường hợp sau đây: 

– Chứng khoán đăng kí hết hiệu lực thi hành; 

– Chứng khoán của công ty đại chúng đã được đăng kí tại TTLKCK nhưng không còn đáp ứng được điều kiện là công ty đại chúng theo quy định của Luật chứng khoán 

– Tổ chức phát hành có yêu cầu huỷ đăng kí trong trường hợp chứng khoán đó không buộc phải đăng kí tại Trung tâm.