Chủ thể phát hành chứng khoán riêng lẻ

Chủ thể phát hành chứng khoán riêng lẻ gồm bộ phận các doanh nghiệp nhà nước tiến hành cổ phần hoá, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chuyển sang hoạt động theo hình thức công ti cổ phần, các công ti cổ phần mới thành lập theo Luật doanh nghiệp, các công ty đầu tư chứng khoán phi đại chúng và công ty trách nhiệm hữu hạn có vốn đầu tư trong nước hoặc có vốn đầu tư nước ngoài. 

Các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá gồm: Các công ti nhà nước độc lập thuộc các bộ, ngành, địa phương; công ti mẹ của tập đoàn kinh tế, tổng công ti nhà nước (kể cả ngân hàng thương mại nhà nước); công ti mẹ trong tổ hợp công ty mẹ – công ti con; công ti thành viên hạch toán độc lập thuộc tổng công ti do nhà nước quyết định đầu tư và thành lập; đơn vị hạch toán phụ thuộc của công ty nhà nước độc lập, tập đoàn, tổng công ti nhà nước, công ti mẹ, công ty thành viên hạch toán độc lập của tổng công ti; công ti trách nhiệm hữu hạn do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Lẽ dĩ nhiên, không phải toàn bộ các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá đều chào bán cổ phiếu ra công chúng mà chỉ có bộ phận các doanh nghiệp này thực hiện phát hành cổ phiếu rộng rãi ra công chúng. Bộ phận còn lại gồm những doanh nghiệp cổ phần hoá bằng cách chào bán cổ phiếu của mình trong phạm vi hẹp, cho những người lao động trong doanh nghiệp và cho một số nhà đầu tư chiến lược. Nói cách khác đây là những doanh nghiệp chào bán chứng khoán riêng lẻ. 

Những doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá thông qua chào bản chứng khoán riêng lẻ thường là những doanh nghiệp có khối lượng cổ phần bán ra dưới mười tỉ đồng và mức vốn điều lệ không đạt yêu cầu để chào bán chứng khoán ra công chúng. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp cá biệt, doanh nghiệp cổ phần hoá thông qua chào bán chứng khoán riêng lẻ cũng có thể là những doanh nghiệp có khối lượng cổ phần bán ra trên 10 tỉ đồng nhưng việc chào bán chứng khoán không được tiến hành theo một trong ba phương thức chào bán chứng khoán ra công chúng quy định tại khoản 12 Điều 6 Luật chứng khoán. 

Theo Luật doanh nghiệp năm 2005, từ ngày 01 tháng 07 năm 2006 cho tới ngày 01 tháng 07 năm 2010, các công ty nhà nước thành lập theo Luật doanh nghiệp nhà nước năm 2003 phải chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần. Vì vậy, các công ty nhà nước cổ phần hoá cũng là bộ phận quan trọng trong số các doanh nghiệp thực hiện việc huy động vốn thông qua chào bán chứng khoán riêng lẻ. 

Các công ty cổ phần mới, thành lập theo Luật doanh nghiệp có thể huy động vốn bằng một trong hai phương thức là chào bán cổ phiếu ra công chúng hoặc chào bán cổ phiếu riêng lẻ. Tuy nhiên trên thực tế, những công ty cổ phần mới thành lập thường lựa chọn phương thức chào bán cổ phiếu riêng lẻ để huy động vốn vì để một đợt chào bán chứng khoán ra công chúng thành công, tổ chức phát hành thường cần phải có uy tín trong kinh doanh trên thương trường.

Uy tín này cho phép tổ chức phát hành có khả năng thu hút được lượng vốn cần thiết từ công chúng đầu tư một cách nhanh chóng, tức là có thể chào bán hết số cổ phần cần phát hành ra công chúng trong khoảng thời gian luật định. Những công ty cổ phần mới thành lập rõ ràng không thể có được uy tín này do chưa hề có cơ hội để chứng tỏ năng lực kinh doanh của mình. Vì vậy phát hành cổ phiếu riêng lẻ thường là sự lựa chọn số một của những công ty này. 

>>>>> Xem thêm: Chứng khoán là gì?

Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần cũng là lực lượng quan trọng trong việc cung cấp hàng hoá cho thị trường chứng khoán. Tính đến ngày 02/03/2006, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận chuyển đổi cho 12 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sang hoạt động theo hình thức công ti cổ phần, trong số đó, có chín doanh nghiệp đã được Bộ kế hoạch và đầu tư cấp giấy phép điều chỉnh chuyển đổi với tổng vốn điều lệ là 34 triệu USD và 863,7 tỉ đồng.

Rõ ràng không phải tất cả các doanh nghiệp này đều chào bán chứng khoán rộng rãi ra công chúng, vì vậy, một bộ phận các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chuyển đổi sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần cũng đứng trong hàng ngũ các doanh nghiệp chào bán cổ phiếu riêng lẻ. 

Các công ti đầu tư chứng khoán, theo pháp luật hiện hành gồm công ty đầu tư chứng khoán đại chúng và công ti đầu tư chứng khoán phát hành riêng lẻ. Như vậy, trừ nhóm công ti đầu tư chứng khoán đại chúng, các công ti đầu tư chứng khoán còn lại đều là những công ti huy động vốn thông qua chào bán cổ phiếu riêng lẻ. 

Theo Luật doanh nghiệp, các công ti hợp danh và doanh nghiệp tư nhân không được phát hành bất cứ loại chứng khoán nào; công ti trách nhiệm hữu hạn không được phát hành cổ phiếu; riêng công ty cổ phần được phép phát hành chứng khoán các loại để huy động vốn. Như vậy có thể hiểu cả công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn đều được phép chào bán trái phiếu để huy động vốn, đáp ứng nhu cầu về vốn trong kinh doanh. Trong thực tiễn, chủ thể phát hành trái phiếu thường lựa chọn phương thức chào bán riêng lẻ vì vậy các công ty này cũng rất có thể sẽ có mặt trong hàng ngũ các tổ chức phát hành chứng khoán riêng lẻ. 

>>>>> Xem thêm: Thị trường chứng khoán là gì?