Vai trò của hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam

Mỗi quốc gia đều cần có một hệ thống pháp luật thống nhất và cụ thể để quản lý toàn xã hội, đảm bảo cho pháp luật được thực hiện một cách có hiệu quả và công bằng.

Để đảm bảo được quyền lợi của mỗi công dân cũng như sự phát triển chung của đất nước hiện nay ở Việt Nam hiến pháp có vai trò đặc biệt quan trọng. Qua nội dung bài viết dưới đây chúng tôi sẽ làm rõ hơn về vai trò của hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay.

Hiến pháp là gì?

Hiến pháp là một hình thức văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội ban hành, có giá trị pháp lý cao nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam.

Trong hiến pháp quy định những vấn đề cơ bản nhất của Nhà nước như: chế độ chính trị, chế độ kinh tế, văn hóa xã hội; hình thức và bản chất nhà nước; tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước; quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Hiến pháp được sử dụng rộng rãi ở tất cả các nước và đây chính là luật cơ bản của một nhà nước được áp dụng chung cho tất cả mọi công dân tại nước đó. Đây chính là cơ sở để tiến hành xây dựng những ngành luật cơ bản trong hệ thống của pháp luật Việt Nam. Ngoài ra sẽ được cụ thể hóa, chi tiết hóa bằng những văn bản pháp quy.

Tất cả những văn bản pháp luật khác trong hệ thống của pháp luật Việt Nam đều phải được xây dựng trên cơ sở của hiến pháp và phù hợp với các quy định của hiến pháp.

Trước khi đi tìm hiểu về vai trò của hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam thì cần hiểu được khái niệm hiến pháp như đã nêu ở trên.

Vai trò của hiến pháp

Hiến pháp có vai trò rất quan trọng đối với một quốc gia cụ thể như sau:

– Vai trò của hiến pháp đối với quốc gia

+ Hiến pháp là một đạo luật cơ bản có giá trị pháp lí cao nhất; đây chính là nền tảng để thực hiện việc xây dựng hệ thống các văn bản pháp luật khác.

+ Góp phần tạo nên nền tảng, tạo lập một thể chế chính trị dân chủ và một Nhà nước minh bạch tạo điều kiện cho việc quản lý xã hội hiệu quả từ đó sẽ bảo vệ tốt nhất các quyền lợi của người dân. Trên cơ sở đó tạo ra sự phát triển bền vững cho một quốc gia; điều này có vai trò rất quan trọng và quyết định to lớn đến sự thịnh vượng của quốc gia.

– Vai trò của hiến pháp đối với công dân

+ Góp phần tạo lập một nền dân chủ thực sự; người dân được tự do thực hiện các quyền của mình và tham gia vào  các hoạt động văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội.

+ Trong hiến pháp có ghi nhận đầy đủ những quyền con người, quyền của công dân phù hợp với các chuẩn mực chung của cộng đồng quốc tế, cũng như các cơ chế cho phép mọi người dân có thể sử dụng để bảo vệ các quyền của mình khi bị vi phạm. Đây chính là công cụ pháp lí đầu tiên và rất quan trọng để bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền công dân.

+ Trên cơ sở các quy định của hiến pháp sẽ tạo ra sự ổn định và phát triển của một đất nước thông qua đó giúp người dân thoát khỏi sự đói nghèo.

Từ đó thấy được rằng hiến pháp không chỉ có vai trò quan trong đối với một quốc gia mà còn có vai trò quan trọng đối với mỗi công dân.

Hiến pháp là văn bản duy nhất quy định về chủ quyền nhân dân, về tổ chức quyền lực nhà nước; về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Đây là hình thức pháp lý thể hiện tập trung nhất hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc.

Ở mỗi giai đoạn phát triển khác nhau hiến pháp còn là văn bản, là phương tiện pháp lý để thực hiện tư tưởng, chủ trương, chính sách của đảng cộng sản Việt Nam dưới hình thức là những quy phạm pháp luật.

Đối tượng điều chỉnh của hiến pháp rất rộng lớn, bao quát trên hầu hết tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó là những quan hệ xã hội cơ bản liên quan đến lợi ích của mọi giai cấp, mọi tầng lớp, của mọi công dân ở trong xã hội như các chế đồ về chính trị, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; về chế độ kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục; về quyền con người,…

Vì sao nói hiến pháp là luật cơ bản của nhà nước có hiệu lực pháp lý cao nhất?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 119 Hiến pháp năm 2013 có nêu rõ:

Như vậy hiệu lực của hiến pháp đã được quy định rõ trong hiến pháp đây là luật cơ bản và có hiệu lực pháp lý cao nhất, bởi vì:

– Về mặt nội dung và đối tượng điều chỉnh: đây là văn bản có đối tượng điều chỉnh rộng lớn và bao quát trên tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

– Về mặt pháp lý: hiến pháp có hiệu lực pháp lý cao nhất trong đó phản ánh sâu sắc nhất các quyền của công dân, mối quan hệ giữa nhà nước với nhân dân.

Đây chính là nguồn, là căn cứ để ban hành các văn bản luật, nghị quyết và các văn bản khác trong hệ thống pháp luật.

– Hiến pháp do Quốc hội xây dựng theo một trình tự, thủ tục đặc biệt được quy định chi tiết trong hiến pháp.

– Tất cả mọi công dân đều phải nghiêm chỉnh chấp hành theo hiến pháp và pháp luật.

Ngoài ra tất cả mọi cơ quan nhà nước phải thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình theo đúng quy định của Hiến pháp, sử dụng đầy đủ các quyền hạn, làm tròn các nghĩa vụ mà Hiến pháp quy định và theo đúng quy định của văn bản có liên quan.

Mong rằng qua nội dung bài viết trên đã giúp quý độc giả nắm được vai trò của hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam.