Hình thức hợp đồng lao động theo Bộ luật lao động mới nhất

Quy định về hình thức hợp đồng lao động như thế nào?

Bình luận về hình thức hợp đồng lao động

Theo quy định tại Điều 14 thì hợp đồng lao động được giao kết bằng hình thức văn bản hoặc lời nói. Tuy nhiên, là hình thức nào thì do pháp luật quy định chứ không phải sự lựa chọn duy ý chí của các bên. 

Đối với hình thức bằng văn bản được áp dụng trong các trường hợp: (i) Hợp đồng lao động có thời hạn từ 01 tháng trở lên; (ii) Hợp đồng lao động do nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên ủy quyền cho một người lao động ký với công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng (khoản 2 Điều 18); (iii) Hợp đồng lao động với người chưa đủ 15 tuổi (điểm a khoản 1 Điều 145); (iv) Hợp đồng lao động với người lao động giúp việc gia đình (khoản 1 Điều 162).

Hợp đồng lao động bằng văn bản thường do người sử dụng lao động soạn thảo trước khi ký hợp đồng phù hợp với đặc thù, tính chất công việc, văn hóa doanh nghiệp… đảm bảo các nội dung chủ yếu của hợp đồng lao động và không vi phạm điều cấm của pháp luật. Hiện nay pháp luật không quy định mẫu hợp đồng lao động mà các bên phải tuân theo khi ký hợp đồng. 

Hình thức bằng lời nói áp dụng với hợp đồng lao động có thời hạn dưới 01 tháng. Trong thực tế loại hợp đồng lao động có thời hạn dưới 01 tháng hầu như không được doanh nghiệp sử dụng. Chính vì vậy, với quy định hiện nay của BLLĐ có thể khẳng định hầu hết hợp đồng lao động được ký kết bằng văn bản. Điều này là hoàn toàn hợp lý, bởi vì thông qua hình thức văn bản thì quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ sẽ rõ ràng, cụ thể và khi có xung đột, bất đồng, tranh chấp sẽ có căn cứ pháp lý để giải quyết. Thêm nữa, xét ở khía cạnh bảo vệ người lao động, hợp đồng lao động bằng văn bản còn là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động. 

Trong điều kiện của sự phát triển khoa học công nghệ thông tin hiện nay thì việc giao kết hợp đồng lao động thông qua phương tiện điện tử là rất phổ biến. Chính vì vậy, khi hành vi giao kết hợp đồng thông qua hình thức thông điệp dữ liệu, tức là thông tin được tạo ra, được gửi đi, được nhận và được lưu trữ bằng phương tiện điện tử mà đáp ứng các điều kiện của pháp luật giao dịch điện tử thì được coi như các bên đã xác lập hợp đồng lao động bằng hình thức văn bản.

Với sự thừa nhận quan hệ hợp đồng lao động thông qua hình thức dữ liệu điện tử sẽ là tiền đề quan trọng thay đổi việc lưu trữ, bảo quản hợp đồng lao động bằng bản cứng với nhiều rủi ro về sự an toàn. Từ đó làm thay đổi cung cách quản trị nhân sự, hoạt động thanh tra, quản lý nhà nước về lao động truyền thống… sang cách thức mới với sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ thông tin, tiết kiệm nhân lực và thời gian.

Tuy nhiên, việc giao kết hợp đồng lao động điện tử cũng còn có những vấn đề khó khăn nhất định: Các quy định về chủ thể trực tiếp giao kết hợp đồng lao động điện tử chưa rõ ràng, đặc biệt đối với các chủ thể mang tính hỗ trợ truyền tải thông điệp dữ liệu cho người sử dụng lao động và người lao động cũng chưa được quy định cụ thể hoặc để xác thực người lao động đặc biệt là người lao động dưới 15 tuổi thực hiện các ngành nghề công việc mà pháp luật cho phép rất khó khăn; hoặc là điều chỉnh các trường hợp người sử dụng lao động hoặc người lao động có hành vi lừa dối trong giao kết hợp đồng lao động điện tử, người lao động có hành vi không trung thực hoặc người sử dụng lao động che giấu hành vi vi phạm qua giao kết hợp đồng lao động điện tử. 

Ngoài ra, theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 thì hình thức của hợp đồng bao gồm (Điều 119): Văn bản, lời nói và hành vi. Hợp đồng lao động cũng không phải là ngoại lệ, do đó, bên cạnh hình thức bằng văn bản, lời nói thì còn có hình thức hợp đồng lao động bằng hành vi, tức là thông qua hành vi làm việc, giao công việc, quản lý… của người lao động, người sử dụng lao động để xác định sự tồn tại của quan hệ hợp đồng lao động.

Trong thực tế, khi lần đầu người lao động làm việc tại doanh nghiệp bao giờ cũng thông qua hình thức văn bản hoặc lời nói nhưng khi kết thúc hợp đồng lần đầu, hai bên tiếp tục quan hệ lao động rất có thể không ký hợp đồng mới, không ý kiến gì. Trường hợp này, sự tồn tại của quan hệ hợp đồng được xác định thông qua hành vi của các bên.