Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động

Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động như thế nào?

Bình luận về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động

Tương tự như người lao động, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động cũng có mối liên hệ mật thiết, đan xen lẫn nhau và không tách rời. Sự xuất hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động luôn gắn với những điều kiện, sự kiện pháp lý tương ứng. Ngoài các quyền, nghĩa vụ được quy định tại Điều 6 có thể xuất hiện các quyền và nghĩa vụ khác của người sử dụng lao động do hai bên thỏa thuận không trái pháp luật. 

Các quyền của người sử dụng lao động được pháp luật quy định chủ yếu gắn liền với quá trình (giai đoạn) của quan hệ lao động: Xác lập – thực hiện – chấm dứt và giải quyết xung đột, bất đồng. 

Theo đó, trước hết với vị thế của mình trong quan hệ lao động, người sử dụng lao động có các quyền của người quản lý, điều hành trong phạm vi quan hệ lao động như: tuyển dụng, bố trí, giám sát lao động, áp dụng biện pháp kinh tế (thưởng, phạt) hoặc xử lý vi phạm kỷ luật lao động.

Đồng thời là các quyền liên quan đến sự tương tác trong quan hệ lao động như: thành lập, gia nhập, hoạt động trong tổ chức đại diện người sử dụng lao động, yêu cầu tổ chức đại diện người lao động thương lượng với mục đích ký kết thỏa ước lao động tập thể, đối thoại, trao đổi với tổ chức đại diện người lao động về các vấn đề trong quan hệ lao động. Và khi xảy ra xung đột, bất đồng, tranh chấp thì người sử dụng lao động có quyền: tham gia giải quyết tranh chấp lao động, đình công; đóng cửa tạm thời nơi làm việc.

Như vậy, các quyền của người sử dụng lao động khá đa dạng và có phạm vi rộng, song tùy từng sự kiện, bối cảnh, điều kiện mà một hoặc một số quyền của người sử dụng lao động sẽ được pháp luật lao động đảm bảo thực hiện trên thực tế. 

Các nghĩa vụ của người sử dụng lao động gắn liền với cam kết của họ trong quan hệ lao động (cá nhân, tập thể), trách nhiệm của họ với Nhà nước và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Theo đó, người sử dụng lao động có nghĩa vụ thực hiện các cam kết với người lao động, tập thể lao động được ghi nhận trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể hoặc các thỏa thuận hợp pháp khác.

Người sử dụng lao động có trách nhiệm tạo lập các điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, thời gian, địa điểm… nhằm thực hiện đối thoại, trao đổi với người lao động và tổ chức đại diện người lao động theo định kỳ hoặc đột xuất theo yêu cầu của người lao động, tập thể lao động.

Trách nhiệm trong việc đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, đánh giá tiêu chuẩn chức năng nghề… cho người lao động nhằm đảm bảo cho họ có việc làm bền vững, chất lượng, hiệu quả. Đây vừa là trách nhiệm pháp lý, vừa là trách nhiệm xã hội của người sử dụng lao động.

Ngoài ra, người sử dụng lao động còn phải thực hiện các nghĩa vụ theo quy định của pháp luật (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, an toàn, vệ sinh lao động, tôn trọng danh dự, nhân phẩm của người lao động, phòng, chống quấy rối tình dục…) với mục đích thực hiện an sinh xã hội cho người lao động và tạo lập môi trường lao động an toàn, văn minh và lành mạnh. 

Các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động có tính tương hỗ, liên hệ biện chứng. Sự ghi nhận quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động trong BLLĐ nhằm:

(i) Ghi nhận và thể hiện sự tôn trọng của Nhà nước với người sử dụng lao động về địa vị pháp lý, các quyền của họ trong quan hệ lao động;

(ii) Là giới hạn pháp lý, công cụ kiểm soát hành vi của người sử dụng lao động trong quan hệ lao động. Nói cách khác, các quyền của người sử dụng lao động được pháp luật thừa nhận nhưng cần được thực hiện trong khung khổ pháp lý nhất định.