Bài thu hoạch nguyên tắc tập trung dân chủ

Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ luôn trở thành quy luật tất yếu góp phần giúp Đảng ta vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, giữ vững vai trò lãnh đạo tuyệt đối.

Song làm thế nào để nguyên tắc này được thực hiện tốt hiệu quả cao nhất là bài toán không hề dễ dàng. Dưới đây là Bài thu hoạch nguyên tắc tập trung dân chủ mà chúng tôi mang đến nhằm giải đáp bài toán khó cho Khách hàng.

Nguyên tắc tập trung dân chủ là gì?

Trong Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI thông qua năm 2011, thì tập trung dân chủ được coi là nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của Đảng.

Trải qua hơn 90 năm lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Đảng ta luôn kiên định tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của Đảng, song nội dung của nguyên tắc này không ngừng được bổ sung, phát triển và ngày càng hoàn thiện.

Cụ thể đến nay tại Điều lệ Đảng đã cụ thể hoá nguyên tắc tập trung dân chủ thành 06 nội dung để thực hiện thống nhất trong toàn Đảng. Và để làm sáng tỏ Bài thu hoạch nguyên tắc tập trung dân chủ chúng tôi sẽ đề cập đến từng nội dung như sau:

Một là: cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng do bầu cử lập ra, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách ngoại trừ cấp ủy cấp trên có quyền chỉ định nhưng không được quá 1/3 số lượng do Đại hội bầu.

Hai là: cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội Đại biểu toàn quốc,  Cơ quan lãnh đạo ở mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng là Ban Chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là ban chấp hành đảng bộ, chi bộ hay gọi tắt là cấp ủy.

Ba là: cấp ủy các cấp báo cáo và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước đại hội cùng cấp, trước cấp ủy cấp trên và cấp dưới; định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình đến các tổ chức đảng trực thuộc, thực hiện tự phê bình và phê bình.

Bốn là: tổ chức đảng và đảng viên phải chấp hành nghị quyết của Đảng; thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng phục tùng Đại hội Đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương.

Năm là:  nghị quyết của các cơ quan lãnh đạo của Đảng chỉ có giá trị thi hành khi có hơn một nửa số thành viên trong cơ quan đó tán thành. Trước khi biểu quyết, mỗi thành viên được phát biểu ý kiến của mình.

Đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên cho đến Đại hội Đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết, không được truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng. Cấp ủy có thẩm quyền nghiên cứu xem xét ý kiến đó; không phân biệt đối xử với đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số.

Sáu là: tổ chức đảng quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quyền hạn của mình, song không được trái với nguyên tắc, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của cấp trên.

Trong suốt những năm lãnh đạo của Đảng kể cả trong thời bình hoặc thời chiến thì Đảng ta thường xuyên coi trọng, đề cao, củng cố việc xây dựng tổ chức, bảo đảm nội bộ luôn đoàn kết thống nhất một lòng, chỉ có thế nhân dân mới có sức chiến đấu cao.

Trên tinh thần xây dựng, củng cố Đảng về tổ chức Đảng ta luôn chú trọng, đặc biệt quan tâm thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ và xây dựng, hoàn thiện hệ thống tổ chức của Đảng. Bởi thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ là vấn đề trọng yếu, bảo đảm cho Đảng thật sự chặt chẽ về tổ chức, đoàn kết thống nhất và có sức chiến đấu cao.

Đẩy mạnh nguyên tắc tập trung dân chủ

Để đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ được thực hiện hiệu quả và nhằm phát huy vai trò của nguyên tắc cơ bản cũng như nền tảng vững chắc trong công tác tổ chức và cán bộ của Đảng thì trong Bài thu hoạch nguyên tắc tập trung dân chủ chúng tôi sẽ đưa ra các giải pháp như:

Thứ nhất: Cần tập trung hơn nữa trong việc nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng về vai trò nền tảng, về sự tất yếu phải thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác tổ chức, cán bộ của Đảng.

Thứ hai: Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách trong công tác tổ chức, cán bộ.

Thứ ba: Thường xuyên giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi tập thể cấp ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên về nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.

Thứ tư: Tăng cường đấu tranh tự phê bình và phê bình, kiên quyết phê phán các hiện tượng mất dân chủ, dân chủ hình thức

Thứ năm: Duy trì nghiêm túc chế độ kiểm tra, giám sát để giúp tổ chức đảng cấp dưới hoạt động đúng hướng. Kịp thời ngăn chặn, khắc phục các khuyết điểm, sai phạm của cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng cấp dưới khi mới manh nha dấu hiệu vi phạm, nhất là biểu hiện vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, mất đoàn kết, độc đoán, chuyên quyền.

Nội dung nguyên tắc tập trung dân chủ:

Theo quy định tại Điều 9 – Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2011 như sau:

+ Cơ quan lãnh đạo của Đảng do bầu cử lập ra, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.

+ Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội đại biểu toàn quốc. Cơ quan lãnh đạo ở mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng là Ban chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là ban chấp hành Đảng bộ, chi bộ (gọi tắt là cấp ủy).

+ Cấp ủy các cấp báo cáo và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước đại hội cùng cấp, trước cấp ủy cấp trên và cấp dưới; định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình đến các tổ chức Đảng trực thuộc, thực hiện tự phê bình và phê bình.

+ Tổ chức Đảng và đảng viên phải chấp hành nghị quyết của Đảng. Thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng phục tùng Đại hội đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương.

+ Nghị quyết của các cơ quan lành đạo của Đảng chỉ có giá trị thi hành khi có hơn một nửa số thành viên trong cơ quan đó tán thành. Trước khi biểu quyết, mỗi thành viên được phát biểu ý kiến của mình. Đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy trên cho đến Đại hội đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết, không được truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng. Cấp ủy có thẩm quyền nghiên cứu xem xét ý kiến đó; không phân biệt đối xử với đảng viên có ý kiến thuộc về thiểu số.

+ Tổ chức Đảng quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quyền hạn của mình, song không được trái với nguyên tắc, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước và nghị quyết của cấp trên.

Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức của Đảng, là yếu tố quyết định sức mạnh của Đảng. Đây cũng là nguyên tắc cơ bản nhất để xây dựng Đảng Cộng sản trở thành một tổ chức chiến đấu chặt chẽ, vừa phát huy sức mạnh của mỗi người vừa phát huy sức mạnh của cả tổ chức Đảng.

Hồ Chí Minh cho rằng vấn đề tập trung có ý nghĩa là thiểu số phải phục tùng đa số, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, tất cả các đảng viên phái chấp hành vo điều kiện nghị quyết của Đảng. Người nhấn mạnh: “cá nhân phải phục tùng tổ chức; số ít phải phục tùng số nhiều; cấp dưới phải phục tùng cấp trên; các địa phương phải phục tùng Trung ương. Đảng tuy đông người nhưng tiến hành chỉ như một người”. Bên cạnh đó Người cũng nhấn mạnh dân chủ trong Đảng. Quan niệm gốc của vấn đề này là ở chỗ, Hồ Chí Minh cho rằng: nước ta là nước dân chủ, “dân chủ là của quý báu nhất của nhân dân”, là thành quả của cách mạng, là làm cho mọi người mạnh dạn có ý kiến, làm cho Đảng tập trung được trí tuệ, tăng cường sức mạnh lãnh đạo của Đảng. Người khẳng định: “chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do”. Tự do là thế nào? Đối với mọi vấn đề một quyền lợi cũng là một nghĩa vụ của mọi người. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý”. Người luôn luôn nhấn mạnh phải chú ý thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng. Người cho rằng: “phải thật sự mở rộng dân chủ để tất cả các đảng viên bày tỏ hết ý kiến của mình; phải gom góp ý kiến của đảng viên để giúp đỡ Trung ương chuẩn bị Đại hội Đảng cho thật tốt”. Đồng thời, người luôn nhấn mạnh sự cần thiết của việc thực hiện và phát huy dân chủ trong nội bộ Đảng và các tổ chức chính trị xã hội, vì nếu không có dân chủ nội bộ sẽ làm cho “nội bộ của Đảng âm u”. Trong tình hình ấy, tập trung không tạo ra sức mạnh, vì Đảng đã bị suy yếu từ bên trong. Người yêu cầu “ở trong Đảng, mỗi Đảng viên có quyền nêu ý kiến, đặt đề nghị, tham gia giải quyết vấn đề nhưng không trái với sự lãnh đạo tập trung của Đảng, không trái với nghị quyết và kỉ luật của Đảng”

Trong tổ chức và sinh hoạt Đảng, nguyên tắc tập trung dân chủ chính là sự thống nhất biện chứng giữa dân chủ và tập trung. Giữa chúng có mối quan hệ gắn bó và thống nhất với nhau, trong đó dân chủ là cơ sở của tập trung, để đi đến tập trung chứ không phải là dân chủ tùy tiện, phân tán, vô tổ chức; còn tập trung là tập trung trên cơ sở dân chủ, chứ không phải là tập trung quan liêu, độc đoán chuyên quyền. Người viết “trên báo chí của chúng tôi, chúng tôi luôn bảo vệ dân chủ trong nội bộ Đảng. Nhưng chúng tôi không bao giờ phản đối chế độ tập trung của Đảng. Chúng tôi chủ trương chế độ tập trung dân chủ. Khi nguyên tắc tập trung dân chủ bị vi phạm sẽ làm cho Đảng suy yếu nộ bộ Đảng mất đoàn kết đường lối, chủ trương của Đảng lệch lạc, sai lầm, uy tín của Đảng bị giảm, Đảng dần mất quyền lãnh đạo đối với quần chúng. Vì vậy, phát huy nguyên tắc tập trung dân chủ trong xây dựng Đảng nhằm đoàn kết thống nhất trong Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đáu của Đảng là một trong những thực hiện nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng Đảng giai đoạn hiện nay. Để thực hiện nhiệm vụ này đòi hỏi phải giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề mang tính hệ thống và trên cơ sở đảm bảo giữ vững các nguyên tắc sinh hoạt Đảng.

Thực trạng thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ của tổ chức cơ sở Đảng

Hiện nay, trong Đảng vẫn còn hiện tượng chưa thống nhất cao với đường lối, chủ trương, chính sách lớn của Đảng, dao động, hoài nghi về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta. Còn tình trạng tùy tiện, thiếu ý thức tổ chức, kỷ luật, không chấp hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, báo cáo không trung thực. Dân chủ trong Đảng và trong xã hội còn bị vi phạm. Kỷ cương, kỷ luật ở nhiều cấp, nhiều lĩnh vực không nghiêm.

Một số cấp ủy, tổ chức Đảng và cán bộ lãnh đạo thiếu tôn trọng và phát huy quyền dân chủ của đảng viên, ít lắng nghe ý kiến cấp dưới; cán bộ lãnh đạo ở một số nơi gia trưởng, độc đoán, chuyên quyền, mất dân chủ hoặc dân chủ hình thức. Nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách” trên thực tế ở nhiều nơi rơi vào hình thức do không xác định rõ cơ chế chịu trách nhiệm, mối quan hệ giữa tập thể và cá nhân, dẫn đến khi có sai sót, khuyết điểm thì không ai chịu trách nhiệm… Nguyên nhân chủ yếu của những khuyết điểm nêu trên là do: Một số cấp ủy và cán bộ đảng viên chưa có nhận thức đúng về nguyên tắc tập trung dân chủ; nguyên tắc tập trung dân chủ chưa được cụ thể hóa một cách đầy đủ, chính xác thành những tiêu chuẩn, quy định như là một cơ chế bắt buộc mọt tổ chức, mọi cán bộ, đảng viên phải chấp hành; còn thiếu những quy chế cụ thể bảo đảm phát huy dân chủ, thực hiện đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ; một bộ phận cán bộ, đảng viên trong đó có cả cán bộ lãnh đạo chủ chốt tuy có nhận thức đúng về nguyên tắc tập trung dân chủ song không gương mẫu hoặc cố tình thực hiện sai lệch nguyên tắc này vì vụ lợi cá nhân; công tác kiểm tra, giám sát ở nhiều tổ chức Đảng bị buông lỏng, việc thi hành kỷ luật đối với nhữung vi phạm chưa nghiêm túc, dẫn đến tình trạng coi thường kỷ cương, kỷ luật, cố tình vi phạm nguyên tắc này…

Trong thời gian tới, để giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần thực hiện tốt các giải pháp sau:

Nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về nguyên tắc tập trung dân chủ; đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ. Để nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về nguyên tắc tập trung dân chủ, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần tổ chức cho cán bộ, đảng viên học tập nắm vững nội dung, bản chất của nguyên tắc tập trung dân chủ, đặc biệt là nắm vững quy định của Điều 9 – Luật lệ ĐẢng khóa XI về nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ và các quy định, hướng dẫn của trung ương Đảng về thực hiện nguyên tắc này; nghiên cứu làm rõ nội dung, yêu cầu của nguyên tắc tập trung dân chủ trong tình hình mới.

Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, quy chế hóa nguyên tắc tập trung dân chủ cho từng lĩnh vực; từng mặt công tác xây dựng Đảng. Vừa qua, do thiếu những quy định cụ thể bảo đảm thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy dân chủ trong Đảng nên tình trạng lúng túng hoặc vận dụng thực hiện tùy tiện còn xảy ra ở không ít nơi, vì vậy, Đảng chủ trương phải “tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, quy chế hóa nguyên tắc tập trung dân chủ”. Việc xây dựng những cơ chế cụ thể có hiệu lực, những quy định cụ thể để thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ cần được tiến hành từ Trung ương đến cơ sở, nhưng trước hết là từ Trung ương Đảng. Phương hướng chung là hoàn thiện, cụ thể hóa, quy chế hóa nguyên tắc tập trung dân chủ cho từng lĩnh vực, từng mặt công tác xây dựng Đảng.

Mở rộng dân chủ đi đôi với củng cố, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng. Xây dựng các thiết chế, cơ chế cho phép phát huy thật sự mạnh mẽ dân chủ, trước hết là bảo đảm thực hiện các quyền của đảng viên, nhất là quyền được thảo luận, chất vấn, phê bình, thông tin, bảo lưu ý kiến. Đồng thời với mở rộng dân chủ phải củng cố, tằng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng. Mọi tổ chức Đảng và đảng viên phải thực hiện nhiệm vụ chấp hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nói và làm theo nghị quyết của Đảng. Không để bất cứ ai lợi dụng dân chủ, lợi dụng quyền phê bình để bôi nhọ, hạ thấp uy tín của đồng chí mình, gây mất đoàn kết nội bộ.

Thực hiện nghiêm túc chế độ tập thể lãnh đạo đi đôi với cá nhân phụ trách. Tập trung làm rõ trách nhiệm cá nhân, quy định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức Đảng và cơ quan, đơn vị.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Xử lý nghiêm minh, kịp thời những tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ. Kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, giúp đỡ các tổ chức Đảng, đảng viên thực hiện đúng nguyên tắc là vấn đề rất cần thiết. Cần quy định rõ chế độ báo cáo, tự phê bình của các cơ quan lãnh đạo. Công khai hóa chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, quy trình, thủ tục công tác của các cơ quan lãnh đạo, các chức danh công tác. Tăng cường tổ chức thực hiện chế độ kiểm tra, giám sát thường xuyên với kiểm tra chuyên đề, chú trọng nội dung thực hiện nguyên tắc này. Đồng thời, xử lý nghiêm minh, kịp thời những đảng viên, tổ chức đảng vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ. Mọi thành công hoặc thất bại trong cuộc đấu tranh để xây dựng tổ chức, thực hiện mục đích lý tưởng của Đảng, đều tùy thuộc vào nhận thức và hành động đúng hay không đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng. Do đó, cần phê phán mọi mưu toan xa rời, xuyên tạc, phủ nhận nguyên tắc này, đồng thời kiên quyết khắc phục những khuyết điểm, tổ chức thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng. Bảo vệ và kiên trì nguyên tắc tập trung dân chủ trong xây dựng tổ chức và hoạt động của Đảng luôn luôn là nhiệm vụ sống còn của Đảng, không thể coi nhẹ, là trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức Đảng và đội ngũ đảng viên của Đảng.

Giải pháp thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ

Thứ nhất: Giáo dục cho từng đảng viên hiểu rõ yêu cầu, nội dung, ý nghĩa, tầm quan trọng của nguyên tắc tập trung dân chủ; qua đó phát huy trí tuệ đóng góp cho sự lãnh đạo và việc xây dựng Đảng. Đồng thời nâng cao tính tổ chức, tính kỷ luật cho đảng viên.

Thứ hai: Xây dựng quy chế hoạt động chặt chẽ, phân tích, mô tả rõ trách nhiệm, mối quan hệ trong các bộ phận của Đảng, các chức danh trong cơ quan lãnh đạo. Trong đó, phải cụ thể hóa nguyên tắc này thành các quy chế, quy định, kèm theo các chế tài cần thiết, càng cụ thể càng tốt để dễ thực hiện và kiểm tra như: phải quy định thành chế độ cán bộ lãnh đạo các cấp đi làm việc trực tiếp ở cơ sở, tiếp xúc với dân, đối thoại với quần chúng và cấp dưới, giải quyết kịp thời và dứt khoát những công việc cấp bách.

Thứ ba: Xây dựng bầu không khí dân chủ, tính kỷ luật trong đơn vị. Đặc biệt, đối với đồng chí đứng đầu tổ chức Đảng ở cơ quan lãnh đạo, đơn vị cơ sở phải gương mẫu tự giác chấp hành nguyên tắc.

Thứ tư: Duy trì chế độ sinh hoạt cơ quan lãnh đạo để phát huy sự lãnh đạo của tập thể và nâng cao trách nhiệm của cá nhân. Phải phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh các tổ chức Đảng và cán bộ Đảng viên vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, những người có thái độ trấn áp, trù dập người phê bình hoặc lợi dụng phê bình để đả kích, vu cáo người khác gây chia rẽ mất đoàn kết. Trong sinh hoạt phải đề cao tự phê bình và phê bình.

Thứ năm: Thường xuyên đề phòng, đấu tranh khắc phục các khuynh hướng tập trung quan liêu, chuyên quyền độc đoán và khuynh hướng dân chủ hình thức hoặc dân chủ vô chính phủ.

Thứ sáu: Tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ của đảng viên và tổ chức đảng theo quy định của Điều lệ Đảng. Trong đó, cần tăng cường kiểm tra của cấp ủy cấp trên đối với việc thực hiện dân chủ và nguyên tắc tập trung dân chủ của cấp ủy cấp dưới. Việc kiểm tra nhằm phát hiện, chỉnh sửa các vi phạm, đồng thời giúp cấp úy cấp trên tổng kết thực tiễn, tháo gỡ vướng mắc trong việc thực hiện các quy chế ở cấp dưới.

Trên đây là một số chia sẻ của chúng tôi khi thực hiện Bài thu hoạch nguyên tắc tập trung dân chủ. Khách hàng quan tâm nội dung bài đọc, có gì thắc mắc vui lòng phản hồi trực tiếp để chúng tôi hỗ trợ.