Tư bản tài chính là gì?

Cùng với quá trình tích tụ và tập trung sản xuất trong công nghiệp thì cũng diễn ra quá trình tích tụ và tập trung tư bản trong Ngân hàng dẫn đến hình thành các tổ chức độc quyền ngân hàng. Từ đó cũng hình thành nên một loại tư bản mới gọi là tư bản tài chính. Vậy tư bản tài chính là gì? Lịch sử hình thành, Đặc điểm,… của tư bản tài chính? Để tìm hiểu chi tiết hơn về vấn đề này mời bạn đọc cùng theo dõi qua bài viết.

Tư bản tài chính là gì?

V.Lênin nói: “Tư bản tài chính là kết quả của sự hợp nhất giữa tư bản ngân hàng của một số ít ngân hàng độc quyền lớn nhất, với tư bản của những liên minh độc quyền các nhà công nghiệp”.

Theo đó, Khái niệm tư bản tài chính được biết đến rộng rãi nhất là từ quan điểm của V.Lênin:

“Tư bản tài chính là sự thâm nhập và dung hợp vào nhau giữa tư bản độc quyền ngân hàng và tư bản độc quyền trong công nghiệp.”

Lịch sử hình thành tư bản tài chính

Có thể tóm lược sự hình thành tư bản tài chính trải qua với 3 quy trình kinh tế tài chính như sau:

(1) Sự tích tụ sản xuất trong công nghiệp dẫn đến hình thành các tổ chức độc quyền trong công nghiệp

Vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, quy trình tích tụ và tập trung chuyên sâu sản xuất diễn ra nhanh gọn và ở mức rất cao trong ngành công nghiệp đã trực tiếp dẫn đến hình thành những tổ chức triển khai độc quyền .

Một mặt, những xí nghiệp sản xuất lớn thuận tiện thỏa thuận hợp tác với nhau; mặt khác những xí nghiệp sản xuất có quy mô lớn, kỹ thuật cao nên cạnh tranh đối đầu rất nóng bức, kinh khủng, khó vượt mặt nhau, do đó đã dẫn đến có khuynh hướng thỏa hiệp với nhau để nắm độc quyền. Sự tăng trưởng của mạng lưới hệ thống tín dụng thanh toán cũng trở thành đòn kích bẩy quan trọng thôi thúc tập trung chuyên sâu sản xuất, nhất là việc hình thành những công ty CP tạo tiền đề để cho sự sinh ra của những tổ chức triển khai độc quyền .

Liên minh độc quyền giữa những nhà tư bản công nghiệp nhằm mục tiêu thu được doanh thu độc quyền cao với những hình thức ngày càng rộng từ trong cùng một ngành, đến liên hệ dây chuyền sản xuất hoặc dọc giữa nhiều ngành khác trong nền kinh tế tài chính.

(2) Sự tích tụ sản xuất và độc quyền hoá trong công nghiệp dẫn đến tích tụ tư bản và độc quyền hoá trong lĩnh vực ngân hàng

Song song với việc hình thành những liên minh độc quyền công nghiệp, trong ngành ngân hàng nhà nước cũng không ngừng diễn ra quy trình tích tụ và tập trung chuyên sâu tư bản tiền tệ. Cụ thể, số ngân hàng nhà nước độc lập giảm xuống, số Trụ sở tăng nhanh.

Quy luật tích tụ và tập trung chuyên sâu tư bản trong ngân hàng nhà nước cũng giống như trong công nghiệp, do quy trình cạnh tranh đối đầu những ngân hàng nhà nước vừa và nhỏ bị thôn tính, dẫn đến hình thành những ngân hàng nhà nước lớn.

Khi sản xuất trong ngành công nghiệp tích tụ ở mức độ cao đồng nghĩa tương quan với việc những ngân hàng nhà nước nhỏ không đủ tiềm lực và uy tín phục vụ cho việc làm kinh doanh thương mại của những xí nghiệp sản xuất công nghiệp lớn đó. Cùng lúc đó, những tổ chức triển khai độc quyền công nghiệp có nhu yếu tìm kiếm những ngân hàng nhà nước lớn hơn, thích hợp với những điều kiện kèm theo tài chính và tín dụng thanh toán của mình.

Trong toàn cảnh đó, những ngân hàng nhà nước nhỏ phải tự sáp nhập vào những ngân hàng nhà nước mạnh hơn, hoặc phải chấm hết sự sống sót của mình trước quy luật quyết liệt của cạnh tranh đối đầu. Quá trình này đã thôi thúc những tổ chức triển khai độc quyền ngân hàng nhà nước sinh ra.

(3) Sự dung hợp giữa tư bản độc quyền trong ngân hàng và tư bản độc quyền trong công nghiệp dẫn đến hình thành tư bản tài chính

Sự xuất hiện và phát triển của các tổ chức độc quyền trong ngân hàng đã làm thay đổi quan hệ giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp, phát sinh ra vai trò mới cho ngân hàng. Từ chỗ chỉ là trung gian trong việc thanh toán giao dịch và tín dụng thanh toán, những ngân hàng nhà nước lớn nắm được hầu hết tư bản tiền tệ của xã hội nên có quyền lực tối cao vạn năng, khống chế mọi hoạt động giải trí của nền kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa.

Trên vị thế người chủ cho vay, những tổ chức triển khai độc quyền ngân hàng nhà nước hoàn toàn có thể cử đại diện thay mặt theo dõi hoạt động giải trí cũng như trực tiếp góp vốn đầu tư vào công nghiệp.

Tương tự đó, những tập đoàn lớn công nghiệp lớn cũng có thêm vai trò mới, đó là tìm cách xâm nhập vào ngân hàng nhà nước. Các tổ chức triển khai độc quyền công nghiệp mua CP của ngân hàng nhà nước để có thêm quyền trấn áp hoạt động giải trí của ngân hàng nhà nước, hoặc thậm chí còn lập ngân hàng nhà nước riêng cho mình .

Như vậy, chính quy trình độc quyền công nghiệp và độc quyền ngân hàng nhà nước xâm nhập, chi phối lẫn nhau với quan hệ quyền lợi link ngặt nghèo với nhau đã sản sinh là một thứ tư bản mới, gọi là tư bản tài chính .

Đặc điểm của tư bản tài chính

Sau khi đã tìm hiểu qua về tư bản tài chính là gì và lịch sử hình thành tư bản tài chính, chúng ta cùng tìm hiểu về các đặc điểm của tư bản tài chính.

Tư bản tài chính gồm một số đặc điểm sau:

Thứ nhất: Xuất hiện ngành kinh tế mới

Do sự phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng của cuộc cách mạng Khoa học Kỹ thuật. Ở trong nền kinh tế Tư bản chủ nghĩa xuất hiện nhiều ngành kinh tế mới. Đặc biệt là ngành như dịch vụ, bảo hiểm… ngày càng phổ biến. Để thích ứng với sự biến đổi, hình thức và cơ chế thống trị của tư bản tài chính thay đổi. Sự thay đổi này diễn ra ngay trong chính quá trình liên kết cộng xâm nhập giữa tư bản ngân hàng và tư bản.

Hiện nay phạm vi liên kết và xâm nhập mở rộng ra nhiều ngành. Do đó các tập đoàn tư bản tài chính thường xuất hiện dưới hình thức một tổ hợp đa dạng hơn. Chẳng hạn như kiểu công, nông, thương và dịch vụ. Ngoài ra còn có công nghiệp quân sự đi kèm dịch vụ quốc phòng.

Thứ hai: Sự liên kết thị trường tăng mạnh

Nội dung của sự liên kết cũng đa dạng hơn và cũng tinh vi hơn. Ngân hàng sẽ cho công nghiệp vay vốn và đảm bảo tín dụng cho kinh doanh. Khi có lợi cùng hưởng mà gặp rủi ro, thua lỗ thì cùng chịu. Ngoài ra ngân hàng sẽ mua sắm các phương tiện sản xuất hiện đại, đắt tiền. Sau đó đem cho các doanh nghiệp thuê.

Do chịu tác động của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật nên các trang thiết bị lỗi thời rất nhanh. Vì thế đi thuê phương tiện sẽ không phải lo tình trạng hao mòn vô hình của tài sản. Mà đồng thời tiết kiệm được chi phí đầu tư mua sắm khi gia nhập một ngành sản xuất mới.

Thứ ba: Cơ chế thị trường đổi mới

Cơ chế thị trường của nền tư bản tài chính cũng thay đổi. Cụ thể cổ phiếu có mệnh giá nhỏ lại được phát hành rộng rãi. Khối lượng cổ phiếu tăng lên đáng kể trong thời gian ngắn. Và nhiều tầng lớp dân cư mua cổ phiếu. Từ đó chế độ tham dự được thay chế độ ủy nhiệm. Có nghĩa là những đại cổ đông được ủy nhiệm thay mặt cho đa số cổ đông ít cổ phiếu quyết định phương hướng hoạt động của công ty cổ phần.

Chế độ tham dự của tư bản tài chính

Sự phát triển của tư bản tài chính dẫn đến sự hình thành một nhóm nhỏ độc quyền, chi phối toàn bộ đời sống kinh tế và chính trị của toàn bộ xã hội tư bản gọi là các đầu sỏ tài chính.

Các đầu sỏ tài chính thiết lập sự thống trị của mình thông qua chế độ tham dự. Thực chất của chế độ tham dự là một nhà tài chính lớn, hoặc một tập đoàn tài chính nhờ có số cổ phiếu khống chế mà nắm được một công ty lớn nhất với tư cách là công ty gốc (hay là “công ty mẹ”); công ty này lại mua được cổ phiếu khống chế, thống trị được công ty khác, gọi là “công ty con”; “công ty con” đến lượt nó lại chi phối các “công ty cháu” cũng bằng cách như thế… Nhờ có chế độ tham dự và phương pháp tổ chức tập đoàn theo kiểu móc xích như vậy, bằng một lượng tư bản đầu tư nhỏ, các nhà tư bản độc quyền tài chính có thể khống chế và điều tiết được một lượng tư bản lớn gấp nhiều lần.

Ngoài “Chế độ tham dự”, các đầu sỏ tài chính còn sử dụng những thủ đoạn như: lập công ty mới, phát hành trái khoán, kinh doanh công trái, đầu cơ chứng khoán ở sở giao dịch, đầu cơ ruộng đất… để thu được lợi nhuận độc quyền cao.

Trên đây là các nội dung liên quan đến Tư bản tài chính là gì? Hy vọng các thông tin trên là hữu ích và giúp độc giả giải đáp phần nào thắc mắc.