Rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật

Gây thiệt hại trong khi thực hiện nghiên cứu, thử nghiệm có phải là tội phạm không?

Gây thiệt hại trong khi thực hiện việc nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, Điều 25 Bộ luật hình sự quy định về rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ như sau:

Bình luận về Rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ 

Các hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật, công nghệ là cần thiết cho sự phát triển chung của xã hội về các mặt nhưng các hoạt động này cũng luôn chứa đựng rủi ro, gây thiệt hại cho xã hội.

Để tạo cơ sở pháp lý đảm bảo sự yên tâm cũng như sự thận trọng của chủ thể trong các hoạt động có tính rủi ro như vậy, luật hình sự của nhiều quốc gia đã xác định đây là một trong các căn cứ hợp pháp của hành vi gây thiệt hại. Do vậy, BLHS năm 2015 đã được bổ sung căn cứ này. 

1. Đoạn 1 của điều luật xác định rõ cơ sở cũng như các điều kiện cho phép gây thiệt hại trong các hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật và công nghệ mới không bị coi là tội phạm. Theo đó, cơ sở cho phép trong trường hợp này là phải có một trong các hoạt động sau: 

– Nghiên cứu: 

– Thử nghiệm; hoặc 

– Áp dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật, công nghệ mới. 

Mục đích của các hoạt động trên đây là nhằm đem lại lợi ích chung cho xã hội. 

Hành vi gây thiệt hại về tài sản, về kinh tế hoặc cũng có thể là về thể chất khi thực hiện hoạt động trên được coi không phải là tội phạm khi: 

– Các quy trình, quy phạm có liên quan đến hoạt động đã được tiến hành được tuân thủ đúng, và 

– Các biện pháp phòng ngừa trong điều kiện chung cho phép được áp dụng đầy đủ. 

Hai điều kiện trên đây thể hiện tính tuân thủ pháp luật cũng như sự thận trọng của chủ thể trong việc cân nhắc các khả năng có thể xảy ra, lường trước các khả năng xấu để chuẩn bị các biện pháp phòng ngừa cũng như biện pháp xử lý khi xảy ra “rủi ro” nhằm giảm thiểu thiệt hại. 

2. Đoạn 2 của điều luật xác định, hành vi gây thiệt hại trong các hoạt động trên vẫn bị coi là tội phạm và chủ thể thực hiện phải chịu trách nhiệm hình sự nếu một trong các quy trình, quy phạm có liên quan không được tuân thủ cũng như khi một trong các biện pháp phòng ngừa không được áp dụng. Khi đó, người có trách nhiệm tuân thủ quy trình, quy phạm và áp dụng biện pháp phòng ngừa phải chịu trách nhiệm hình sự về thiệt hại đã gây ra theo tội danh tương ứng.