Bị Nhà nước thu hồi đất làm đường giao thông thì có được bồi thường không?

Câu hỏi:

Kính chào văn phòng Luật Hoàng Phi. Tôi có một vấn đề xin được Luật sư tư vấn như sau:

Khoảng đầu năm ngoái, Nhà nước có kế hoạch xây dựng tuyến đường 295 nối liền Hiệp Hòa với Bắc Ninh, đoạn đường này có đi qua một phần diện tích đất nhà tôi. Đất này gia đình tôi đã được cấp sổ đỏ vào năm 2008, nghĩa là được cấp từ trước khi Nhà nước có quyết định xây dựng tuyến đường 295. Về việc giao đất, vì là để phục vụ nhu cầu đi lại chung của cộng đồng nên nhà tôi cũng không có ý kiến gì. Tuy nhiên, vào khoảng tháng 2 năm nay, bên Ủy ban nhân dân huyện Hiệp Hòa cử người đại diện xuống nói chuyện với gia đình tôi rằng đối với việc thu hồi đất để làm đường này Nhà nước không có chính sách đền bù. Mà theo như bản vẽ thì diện tích đất nhà tôi bị lấn vào khoảng 100m2, nếu không có đền bù thì gia đình tôi không chịu. Bên ủy ban lại nói rằng sổ đỏ nhà tôi bị cấp sai, vì vậy phải đo đạc lại để cấp mới. Hiện tại gia đình tôi đang rất bức xúc. Vì vậy, rất mong Luật sư có thể giải đáp giúp gia đình tôi xem chúng tôi có được bồi thường không? Sổ đỏ nhà tôi có bị đo đạc lại không?

Trả lời:

Xin chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến công ty Luật Hoàng Phi. Với câu hỏi của bạn, chúng tôi xin trả lời như sau:

Căn cứ theo quy định tại Điều 82 Luật đất đai 2013 về các Trường hợp Nhà nước thu hồi đất không được bồi thường bằng đất:

“Nhà nước thu hồi đất không bồi thường về đất trong các trường hợp sau đây:

1. Các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 76 của Luật này;

2. Đất được Nhà nước giao để quản lý;

3. Đất thu hồi trong các trường hợp quy định tại Điều 64 và các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều 65 của Luật này;

4. Trường hợp không đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật này.”

Bị Nhà nước thu hồi đất làm đường giao thông thì có được bồi thường không?

Theo đó, tại Khoản 1 Điều 76 Luật đất đai 2013 quy định:

“1. Các trường hợp không được bồi thường về đất nhưng được bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm :

a) Đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất, trừ trường hợp đất nông nghiệp được Nhà nước giao cho hộ gia đình, cá nhân quy định tại khoản 1 Điều 54 của Luật này;

b) Đất được Nhà nước giao cho tổ chức thuộc trường hợp có thu tiền sử dụng đất nhưng được miễn tiền sử dụng đất;

c) Đất được Nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm; đất thuê trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê nhưng được miễn tiền thuê đất, trừ trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất thuê do thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng;

d) Đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn;

đ) Đất nhận khoán để sản xuất nông lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối.”

Bên cạnh đó, tại Điều 92 Luật đất đai 2013 quy định về các Trường hợp Nhà nước thu hồi đất không được bồi thường tài sản gắn liền với đất:

“1. Tài sản gắn liền với đất thuộc một trong các trường hợp thu hồi đất quy định tại các điểm a, b, d, đ, e, i khoản 1 Điều 64 và điểm b, d khoản 1 Điều 65 của Luật này.

2. Tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3. Công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và công trình xây dựng khác không còn sử dụng.”

Điều 64 Luật đất đai 2013 quy định:

“Điều 64. Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai

1. Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai bao gồm:

a) Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm;

b) Người sử dụng đất cố ý hủy hoại đất;

c) Đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền;

d) Đất không được chuyển nhượng, tặng cho theo quy định của Luật này mà nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho;

đ) Đất được Nhà nước giao để quản lý mà để bị lấn, chiếm;

e) Đất không được chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của Luật này mà người sử dụng đất do thiếu trách nhiệm để bị lấn, chiếm;

g) Người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không chấp hành;

h) Đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục; đất trồng cây lâu năm không được sử dụng trong thời hạn 18 tháng liên tục; đất trồng rừng không được sử dụng trong thời hạn 24 tháng liên tục;

i) Đất được Nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa phải đưa đất vào sử dụng; trường hợp không đưa đất vào sử dụng thì chủ đầu tư được gia hạn sử dụng 24 tháng và phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với thời gian chậm tiến độ thực hiện dự án trong thời gian này; hết thời hạn được gia hạn mà chủ đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp do bất khả kháng.

2. Việc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai phải căn cứ vào văn bản, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi vi phạm pháp luật về đất đai.

3. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

Khoản 1 Điều 65 Luật đất đai 2013 quy định như sau:

“1. Các trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người bao gồm:

a) Tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước bị giải thể, phá sản, chuyển đi nơi khác, giảm hoặc không còn nhu cầu sử dụng đất; người sử dụng đất thuê của Nhà nước trả tiền thuê đất hàng năm bị giải thể, phá sản, chuyển đi nơi khác, giảm hoặc không còn nhu cầu sử dụng đất;

b) Cá nhân sử dụng đất chết mà không có người thừa kế;

c) Người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất;

d) Đất được Nhà nước giao, cho thuê có thời hạn nhưng không được gia hạn;

đ) Đất ở trong khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người;

e) Đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người.”

Như vậy, với trường hợp của bạn, Nhà nước thu hồi đất với mục đích xây dựng đường giao thông nhằm phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Nếu việc thu hồi đất của gia đình bạn không thuộc vào một trong các trường hợp trên thì gia đình bạn sẽ được bồi thường nếu đảm bảo điều kiện được quy định tại Khoản 1 Điều 75 Luật đất đai 2013:

“Điều 75. Điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm, có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật này; người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam mà có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp.”

Trong trường hợp của gia đình bạn nếu đất của gia đình bạn có nguồn gốc hợp pháp, đã được cấp sổ đỏ, thì khi nhà nước thu hồi đất thì gia đình bạn vẫn được bồi thường. Còn việc sổ đỏ đó ghi sai diện tích sử dụng đất hợp pháp thì ban giải phóng mặt bằng sẽ tiến hành đo đạc xác định diện tích trên thực tế theo quy định của pháp luật. Và diện tích bồi thường sẽ là diện tích được xác định trên thực địa – thực tế đo đạc diện tích thu hồi của từng người sử dụng đất. Như vậy, việc khi đền bù thì gia đình bạn chỉ được đền bù theo đúng diện tích đo đạc trên thực tế chứ không căn cứ theo sổ đỏ. Đối với trường hợp này, gia đình bạn có thể gửi đơn đến phòng Tài nguyên môi trường thuộc Ủy ban nhân dân quận/huyện nơi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để kiểm tra lại diện tích đất của nhà bạn để đảm bảo quyền lợi của nhà bạn (nếu như diện tích đất của nhà bạn là đúng như trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chứ không phải là nhà bạn bị đo sai).