Quy định thừa kế theo pháp luật như thế nào?

Hiện nay, nhà nước ghi nhận và bảo hộ quyền sở hữu của cá nhân đối với tài sản hợp pháp của họ. Lúc họ còn sống có những tài sản đó, khi họ chết có quyền để lại tài sản đó cho người còn sống. Nếu người chết có để lại di chúc và di chúc đó phát sinh hiệu lực pháp luật thì quá trình dịch chuyển đó sẽ căn cứ vào ý chí của người để lại di sản được định đoạt trong di chúc. 

Tuy nhiên trên thực tế không phải ai và lúc nào cũng thực hiện được nên tài sản được chia theo pháp luật. Vậy pháp luật quy định thừa kế theo pháp luật như thế nào?Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi.

Khái niệm thừa kế theo pháp luật

Để hiểu rõ quy định thừa kế theo pháp luật như thế nào? Trước tiên cần phải hiểu khái niệm “Thừa kế” là gì?

Theo từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học thì thừa kế “là việc dịch chuyển tài sản của người đã chết cho người còn sống”.

Theo Từ điển Luật học của Viện Khoa học Pháp lý – Bộ Tư pháp thì thừa kế là “sự dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống. Thừa kế luôn gắn với sở hữu. Sở hữu là yếu tố quyết định thừa kế và thừa kế là phương tiện để duy trì, củng cố quan hệ sở hữu”.

Như vậy, Pháp luật Việt Nam quy định trực tiếp những người có quyền hưởng thừa kế, phân định di sản cho những người thừa kế trong cùng hàng, đồng thời không phụ thuộc vào mức độ năng lực hành vi, mọi người bình đẳng trong việc hưởng di sản thừa kế của người chết, thực hiện nghĩa vụ mà người chết chưa thực hiện trong phạm vi di sản nhận. Nội dung điều luật trên kế thừa toàn bộ quy định tại Điều 674 Bộ luật dân sự 2005.

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, theo điều kiện và trình tự do pháp luật quy định.

Trường hợp nào thừa kế theo pháp luật?

Căn cứ quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

+ Không có di chúc;

+ Di chúc không hợp pháp;

+ Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

+ Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

– Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

+ Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

+ Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

+ Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Hàng thừa kế theo pháp luật

Để xác định được diện thừa kế, các nhà soạn luật đã dựa trên mối quan hệ sau: Quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng. Hơn nữa, không phải tất cả những người thuộc diện thừa kế đều được hưởng di sản thừa kế trong điều kiện và cùng một lúc như nhau mà căn cứ vào mức độ gần gũi và trách nhiệm nuôi dưỡng trong mối quan hệ với người để lại di sản.

Đồng thời, khi xác định hàng thừa kế theo nguyên tắc không phân biệt đối xử theo giới tính và nguyên tắc không phân biệt đối xử theo tình trạng pháp lý. Theo đó, Bộ luật dân sự đã quy định thành ba hàng thừa kế trước và sau. Cụ thể tại Điều 651 Bộ luật dân sự 2015:

Như vậy, quy định thừa kế theo pháp luật như thế nào? khi người để lại di sản chết mà không có di chúc là: những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất được ưu tiên hưởng thừa kế theo pháp luật và hưởng phần di sản bằng nhau (nếu không bị bị truất quyền, không có quyền hưởng hoặc từ chối nhận di sản thừa kế).

Hàng thừa kế thứ hai và ba chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.