Sau khi bắt người phạm tội quả tang cần làm gì?

Việc bắt người làm ảnh hưởng đến quyền tự do thân thể của công dân nói riêng và con người nói chung. Để hạn chế việc bắt người tùy tiện, pháp luật có những quy định cụ thể về căn cứ, thủ tục bắt người. Trong nội dung bài viết Sau khi bắt người phạm tội quả tang cần làm gì? Chúng tôi sẽ có những chia sẻ giúp Quý độc giả phần nào hiểu rõ hơn về điều này.

Bắt người phạm tội quả tang là gì?

Bắt người phạm tội quả tang là một trong những biện pháp ngăn chặn theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, là bắt người đang thực hiện tội phạm hoặc ngay sau khi phạm tội thì bị phát hiện hoặc bị đuổi bắt.

Các trường hợp bắt người phạm tội quả tang

Các trường hợp bắt người phạm tội quả tang bao gồm:

– Người đang thực hiện tội phạm thì bị phát hiện:

Việc đang thực hiện tội phạm là trường hợp phạm tội quả tang thường gặp trong thực tế. Người đang thực hiện tội phạm là người đang thực hiện hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 nhưng chưa hoàn thành tội phạm hoặc chưa kết thúc việc phạm tội thì bị phát hiện.
Trong trường hợp hành vi đang thực hiện một tội phạm có cấu thành hình thức thì mặc dù hậu quả vật chất chưa xảy ra vẫn coi là hành vi đang thực hiện tội phạm.

Đối với những tội phạm mà hành vi phạm tội được thực hiện trong một khoảng thời gian dài, không bị gián đoạn như tội tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng, tội tràng trữ trái phép chất nổ, chất độc, chất cháy, chất phóng xạ… thì trong suốt thời gian đó bị coi là đang thực hiện tội phạm. Vì vậy, thời điểm nào tội phạm bị phát giác cũng là phạm tội quả tang.

– Ngay sau khi thực hiện tội phạm thì bị phát hiện:

phạm tội quả tang là trường hợp kẻ phạm tội vừa thực hiện tội phạm xong chưa kịp chạy trốn hoặc đang cất giấu công cụ, phương tiện, đang xóa những dấu vết của tội phạm trước khi chạy trốn thì bị phát hiện.

Để bắt người phạm tội theo trường hợp quả tang này phải có chứng cứ chứng minh là kẻ đó vừa gây tội xong, chưa kịp chạy trốn và sự phát hiện, bắt giữ người phạm tội phải xảy ra tức thời sau khi tội phạm được thực hiện. Thông thường, các vật chứng (còn gọi là tang vật) mà người phạm tội chưa kịp cất giấu, tẩu tán là những bằng chứng khiến kẻ phạm tội không thể chối cãi về hành vi phạm tội của mình vừa thực hiện xong. Tuy nhiên trong các trường hợp không có vật chứng, sự có mặt của những người làm chứng cũng cho phép được bắt người phạm tội theo trường hợp quả tang này.

– Đang bị đuổi bắt:

Trong trường hợp phạm tội quả tang này thì người phạm tội vừa thực hiện tội phạm xong hoặc đang thực hiện tội phạm thì bị phát hiện nên đã chạy trốn và bị đuổi bắt.

Trong trường hợp này, việc đuổi bắt phải liền ngay sau khi chạy trốn thì mới có cơ sở xác định đúng người phạm tội tránh bắt nhầm phải người không thực hiện tội. Nếu như  việc đuổi bắt bị gián đoạn về thời gian so với hành vi chạy trốn thì không được bắt quả tang mà có thể bắt theo trường hợp khẩn cấp.

Sau khi bắt người phạm tội quả tang cần làm gì?

Khi bắt người phạm tội quả tang, người bắt phải giải ngay người phạm tội đến cơ quan có thẩm quyền, không được đánh đập hoặc giam giữ người phạm tội. 

Sau khi người phạm tội quả tang được giải ngay đến cơ quan Công an, Viện kiểm sát hoặc Ủy ban nhân dân nơi gần nhất thì các cơ quan này phải lập biên bản tiếp nhận và giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 111 Bộ luật Tố tụng hình sự.

Trong trường hợp Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an phát hiện bắt giữ, tiếp nhận người phạm tội quả tang thì theo quy định của khoản 3 Điều 111 Bộ luật Tố tụng hình sự thì các cơ quan này phải thu giữ, tạm giữ vũ khí, hung khí và bảo quản tài liệu, đồ vật có liên quan, lập biên bản bắt giữ người, lấy lời khai ban đầu, bảo vệ hiện trường theo quy định của pháp luật; giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 114 Bộ luật Tố tụng hình sự thì sau khi bắt người, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải lấy lời khai ngay và trong thời hạn 12 giờ phải ra quyết định tạm giữ hoặc trả tự do cho người bị bắt.

Việc bắt người phạm tội quả tang phải được người có thẩm quyền lập thành biên bản và phải thông báo ngay cho gia đình người bị bắt, chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người phạm tội quả tang cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập biết theo quy định của Điều 115 và Điều 116 Bộ luật Tố tụng hình sự.

Người đã bị khởi tố về hình sự không thể bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang?

Người đã bị khởi tố về hình sự là bị can. Vậy bị can có thể bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang không?

Điều 113 Bộ luật hình sự quy định về  bắt bị can, bị cáo như sau:

Như vậy, có thể hiểu rằng bị can phạm tội quả tang vẫn có thể bị bắt. Việc bắt người theo Bộ luật hình sự là một biện pháp ngăn chặn kịp thời tội phạm. Bị can có thể là người thực hiện hành vi phạm tội, do đó, để phục vụ đấu tranh, phòng chống tội phạm, việc bắt bị can trong trường hợp phạm tội quả tang là cần thiết.