Khi nào được xóa án tích?

Án tích là gì?

Án tích là một thuật ngữ không được định nghĩa rõ trong quy định pháp luật hình sự. Tuy nhiên, theo các quy định pháp luật liên quan thì có thể định nghĩa án tích là đặc điểm xấu (hậu quả) về nhân thân của người bị kết án và áp dụng hình phạt được ghi và lưu lại trong lí lịch tư pháp trong thời gian luật định. Khi người phạm tội đã bị tòa tuyên án hình phạt thì hậu quả pháp lý mà họ phải chịu không chỉ là việc phải chấp hành hình phạt đó mà còn bị coi là có án tích – đặc điểm đó trong nhiều hoạt động của đời sống xã hội cũng như khi có hành vi vi phạm pháp luật hoặc hành vi phạm tội. Án tích không phải là đặc điểm về nhân thân có tính vĩnh viễn. Sau một thời gian và kèm theo điều kiện cụ thể theo quy định của pháp luật, án tích sẽ được xóa.

Quy định của pháp luật về xóa án tích

Bình luận về xóa án tích theo quy định của BLHS

Điều luật quy định về trường hợp không có án tích và về ý nghĩa của việc xóa án tích. Án tích là một trong những hậu quả pháp lý của việc bị kết án. Người mang án tích phải là người bị kết án.

Trong những hậu quả pháp lý mà người phạm tội phải chịu do việc phạm tội (chịu bị truy cứu trách nhiệm hình sự, chịu bị kết án, chịu chấp hành hình phạt và chịu mang án tích) thì án tích là hậu quả pháp lý sau cùng của việc phạm tội. 

Khoản 1 của điều luật xác định, xóa án tích là xóa bỏ việc mang án tích, “người được xóa án tích coi như chưa bị kết án”, chưa phạm tội lần nào; đối với họ không còn cơ sở bất lợi để xác định là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm khi phạm tội lại. 

Theo khoản 1 của điều luật việc xóa án tích được thực hiện theo quy định tại các điều từ Điều 70 đến Điều 73 BLHS. Đó là quy định về các trường hợp xóa án tích khác nhau: Xóa án tích đương nhiên, xóa án tích theo quyết định của Tòa án và xóa án tích trong trường hợp đặc biệt.

Đây là những quy định xuất phát từ nguyên tắc nhân đạo của luật hình sự Việt Nam, nhằm khuyến khích người bị kết án chấp hành nghiêm chỉnh bản án và tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật sau khi đã chấp hành xong bản án. 

Khoản 2 của điều luật quy định những trường hợp người bị kết án không bị coi là có án tích. Đó là các trường hợp “người bị kết án do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và người được miễn hình phạt”.

Đây là quy định mới của BLHS năm 2015 vì BLHS năm 1999 chỉ quy định về trường hợp đương nhiên được xóa án tích cho người được miễn hình phạt. Theo đó, người này vẫn bị coi là có án tích.

Trong khi đó, BLHS năm 2015 xác định người được miễn hình phạt và người bị kết án do lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng không bị coi là có án tích và do vậy vấn đề xóa án tích không được đặt ra.