Có được xây dựng mộ trên đất của người khác không?

Câu hỏi:

Chào Luật sư, em là Phan Nam ở Lai Châu xin luật sư tư vấn cho em vấn đề về đất đai sau:

Hiện tại em đang ở trên mảnh đất 250 m2 mua từ năm 2000 của một người bạn thân bao gồm phần đất nhà và vườn ở phía sau. Vừa rồi có người ở Hà Nội tìm thấy phần mộ của gia đình họ trên mảnh đất nhà em (tìm thấy ở vườn), bây giờ họ muốn xây phần mộ của người đã mất ngay trên vườn nhà em vì nó sạch sẽ, mát mẻ hơn nữa cũng không muốn di chuyển phần mộ đi nơi khác. Cá nhân em thì không muốn có một ngôi mộ trên mảnh đất nhà mình nên phản đối nhưng họ vẫn không chịu và nói sẽ đền bù cho em hoặc có thể mua lại phần đất vườn này. Vậy, xin hỏi luật sư, nếu em không đồng ý mà họ vẫn cố tình xây dựng thì có vi phạm không và sẽ bị xử phạt như thế nào?

Trả lời:

Với câu hỏi của bạn chúng tôi xin trả lời như sau:

Khoản Khoản 16 Điều 1 Luật Đất đai năm 2013 quy định về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất như sau:

“16. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.”

“Điều 179. Quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất

1. Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp được Nhà nước giao trong hạn mức; đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê, được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất; đất nhận chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho, nhận thừa kế thì có các quyền và nghĩa vụ sau đây:

a) Quyền và nghĩa vụ chung quy định tại Điều 166 và Điều 170 của Luật này;

b) Chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp trong cùng một xã, phường, thị trấn với hộ gia đình, cá nhân khác;

c) Chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật;

d) Cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đầu tư tại Việt Nam thuê quyền sử dụng đất;

đ) Cá nhân sử dụng đất có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Hộ gia đình được Nhà nước giao đất, nếu trong hộ có thành viên chết thì quyền sử dụng đất của thành viên đó được để thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Trường hợp người được thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 186 của Luật này thì được nhận thừa kế quyền sử dụng đất; nếu không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 186 của Luật này thì được hưởng giá trị của phần thừa kế đó;

e) Tặng cho quyền sử dụng đất theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 174 của Luật này; tặng cho quyền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 186 của Luật này;

g) Thế chấp quyền sử dụng đất tại tổ chức tín dụng được phép hoạt động tại Việt Nam, tại tổ chức kinh tế khác hoặc cá nhân theo quy định của pháp luật;

h) Góp vốn bằng quyền sử dụng đất với tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài để hợp tác sản xuất, kinh doanh;

i) Trường hợp đất thuộc diện thu hồi để thực hiện dự án thì có quyền tự đầu tư trên đất hoặc cho chủ đầu tư dự án thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất với chủ đầu tư dự án để thực hiện dự án theo quy định của Chính phủ….”

Như vậy, theo các quy định trên thì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là bằng chứng xác nhận quyền sở hữu của người sử dụng đất được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ghi nhận và đương nhiên người sở hữu chúng sẽ có quyền sử dụng, định đoạt đối với mảnh đất của mình. Với trong trường hợp của gia đình bạn, bạn thông tin rằng hiện tại bạn đang ở trên mảnh đất 250 m2 mua từ năm 2000 của một người bạn thân nhưng bạn không nói mảnh đất này đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa? Do vậy, chúng tôi chia thành hai trường hợp như sau:

Có được xây dựng mộ trên đất của người khác không?

Trường hợp 1:

Gia đình bạn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mảnh đất 250m2 thì bạn sẽ có đầy đủ các quyền lợi và được Nhà nước bảo vệ. Theo đó, việc gia đình có ngôi mộ kia muốn xây dựng mồ mả trong phần đất của gia đình bạn thì phải được sự đồng ý của gia đình bạn, nếu không xin phép mà tự ý xây dựng là vi phạm về quyền lợi hợp pháp của gia đình bạn và sẽ bị xử lý theo Điều 206 Luật đất đai 2013 quy định về xử lý đối với người có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai như sau:

““1. Người có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

2. Người có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai mà gây thiệt hại cho Nhà nước, cho người khác, ngoài việc bị xử lý theo quy định của pháp luật còn phải bồi thường theo mức thiệt hại thực tế cho Nhà nước hoặc cho người bị thiệt hại.”

Theo đó, gia đình kia nếu vẫn cố tình xây mộ thì tùy vào tính chất, mức độ vi phạm mà có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngoài ra, gia đình đó còn phải bồi thường theo mức thiệt hại cho gia đình bạn.

Trường hợp 2:

Nếu gia đình bạn vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc không đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 19 Nghị định 43/2014/NĐ-CP thì gia đình có ngôi mộ vẫn có thể thực hiện việc cải tạo, xây đắp phần mộ của gia đình họ mà không cần sự đồng ý của gia đình bạn.

Như vậy, để xác định gia đình có ngôi mộ trên vườn nhà bạn có được xây dựng bia mộ không thì bạn cần phải xem xét xem hiện tại, gia đình bạn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mảnh đất này chưa. Nếu chưa được cấp hoặc không đủ điều kiện cấp thì bạn không có quyền ngăn cấm họ xây mộ và ngược lại nếu nếu bạn đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 250m2 bao gồm đất nhà và vườn ở phía sau thì khi xây họ cần phải có sự đồng ý của bạn. Nếu bạn không đồng ý mà họ vẫn có tình xây thì bạn hoàn toàn có quyền kiện lên Tòa án nhân dân cấp huyện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp và họ sẽ bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy theo mức độ vi phạm.