Bảo đảm thực hiện hợp đồng có bắt buộc không?

Quan hệ dân sự là quan hệ được xây dựng trên sự bình đẳng, tự nguyện, chính vì vậy quyền và lợi ích hợp pháp của bên có quyền có được đảm bảo hay không hoàn toàn phụ thuộc vào sự thiện chí của bên có nghĩa vụ. Để quyền lợi của bên có quyền được thực hiện, pháp luật đã quy định các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Để tìm hiểu về các biện pháp này, mời quý bạn đọc theo dõi bài viết Bảo đảm thực hiện hợp đồng có bắt buộc không.

Bảo đảm thực hiện nghĩa vụ là gì?

Bảo đảm thực hiện nghĩa vụ được hiểu trên hai phương diện:

Về mặt khách quan, bảo đảm thực hiện nghĩa vụ là sự quy định của pháp luật về các biện pháp để bảo đảm cho một nghĩa vụ chính được thực hiện đồng thời xác định và bảo đảm quyền, nghĩa vụ của các bên trong các biện pháp đó.

Về mặt chủ quan, bảo đảm thực hiện nghĩa vụ là việc thỏa thuận giữa các bên vè việc lựa chọn sủ dụng một trong các biện pháp đã được pháp luật quy định để bảo đảm cho việc thực hiện nghĩa vụ dân sự với tính chất tác động, dự phòng. Ngoài ra còn nhằm mục đích ngăn ngừa và khắc phục những hậu quả xấu do việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ gây ra.

Từ đó, đưa ra một số đặc điểm của biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.

– Các biện pháp bảo đảm mang tính chất bổ sung cho nghĩa vụ chính

– Các biện pháp bảo đảm có mục đích nâng cao trách nhiệm của các bên trong quan hệ hợp đồng.

– Đối tượng của biện pháp bảo đảm là những lợi ích vật chất.

– Phạm vi bảo đảm của các biện pháp bảo đảm không vượt quá phạm vi nghĩa vụ đã được xác định trong nội dung của quan hệ nghĩa vụ chính.

 – Các biện pháp bảo đảm nghĩa vụ chỉ được áp dụng khi có sự vi phạm nghĩa vụ

– Các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ phát sinh từ thỏa thuận giữa các bên.

Bảo đảm thực hiện nghĩa vụ có bắt buộc không?

Với bản chất là một nội dung của quan hệ dân sự, bảo đảm thực hiện nghĩa vụ có một đặc điểm nổi bật đó là phát sinh từ thỏa thuận giữa các bên. Trong một số quan hệ đặc thù như hợp đồng cho vay mà bên cho vay là ngân hàng Nhà nước, quy định buộc phải có biện pháp bảo đảm.

Tuy nhiên điều đó không làm thay đổi bản chất thỏa thuận của bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Trong quan hệ đó, bên vay hoàn toàn có thể thỏa thuận về nội dung của việc bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.

Như vậy, bảo đảm thực hiện nghĩa vụ không phải bắt buộc mà được xây dựng dựa trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên.

Các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ

Theo quy định của Bộ Luật dân sự 2015, các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ bao gồm:

– Cầm cố tài sản là việc một bên giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.

– Thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia.

– Đặt cọc là việc một bên (là bên đặt cọc) giao cho bên kia (bên nhận đặt cọc) một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc vật có giá trị khác (tài sản đặt cọc) trong một thời hạn để bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng.

– Ký cược là việc bên thuê tài sản là động sản giao cho bên cho thuê một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc vật có giá trị khác trong một thời hạn để bảo đảm việc trả lại tài sản thuê.

– Ký quỹ là việc bên có nghĩa vụ gửi một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá vào tài khoản phong tỏa tại một tổ chức tín dụng để bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ.

– Bảo lãnh là việc người thứ ba (bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (sau đây gọi là bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (bên được bảo lãnh), nếu khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.

Ngoài ra, còn có các biện pháp bảo đảm khác như tín chấp, cầm giữ tài sản.

Bên cạnh vấn đề bảo đảm thực hiện hợp đồng có bắt buộc không, việc thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận tài sản bảo đảm cũng là một vấn đề được quan tâm.

Thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận tài sản bảo đảm

Theo quy định, Một tài sản có thể được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ, nếu có giá trị tại thời điểm xác lập giao dịch bảo đảm lớn hơn tổng giá trị các nghĩa vụ được bảo đảm.  Khi một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận bảo đảm được xác định như sau:

– Trường hợp các biện pháp bảo đảm đều phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự xác lập hiệu lực đối kháng;

– Trường hợp có biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba và có biện pháp bảo đảm không phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì nghĩa vụ có biện pháp bảo đảm có hiệu lực đối kháng với người thứ ba được thanh toán trước;

– Trường hợp các biện pháp bảo đảm đều không phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự xác lập biện pháp bảo đảm.

Tuy nhiên, thứ tự ưu tiên thanh toán quy định trên có thể thay đổi, nếu các bên cùng nhận bảo đảm có thỏa thuận thay đổi thứ tự ưu tiên thanh toán cho nhau. Bên thế quyền ưu tiên thanh toán chỉ được ưu tiên thanh toán trong phạm vi bảo đảm của bên mà mình thế quyền.

Qua bài viết bảo đảm thực hiện hợp đồng có bắt buộc không, quý bạn đọc đã có những thông tin hữu ích về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, các biện pháp bảo đảm và thứ tự ưu tiên thanh toán.