Thủ tục Tuyên bố một người đã chết

Tuyên bố một người đã chết là gì?

Tuyên bố một người đã chết là quyết định của Tòa án, theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan trong trường hợp (1) Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, (2) Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, (3) Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác, (4) Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống, thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 của Bộ luật này.

Hiện nay, các trường hợp tuyên bố một người là mất tích được quy định tại khoản 1 Điều 71 Bộ luật dân sự. Căn cứ vào các trường hợp này, Tòa án xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đã chết.

Quyết định của Tòa án tuyên bố một người là đã chết phải được gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người bị tuyên bố là đã chết để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch.

Tư vấn Tuyên bố một người đã chết

Điều 71 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về trường hợp cá nhân bị tuyên bố là đã chết. Đây là quy định áp dụng đối với trường hợp suy đoán pháp lý về sự chấm dứt năng lực chủ thể của cá nhân.

Khi đáp ứng các điều kiện được nêu trong điều luật, mọi hậu quả pháp lý áp dụng đối với cá nhân chấm dứt năng lực chủ thể của cá nhân chết về mặt sinh học đều được áp dụng tương đương. Do đó, trường hợp này còn được gọi với cái tên là cái chết pháp lý của cá nhân.

Theo quy định tại Điều 71, cá nhân được xác định có cái chết pháp lý khi đáp ứng các điều kiện sau:

Thứ nhất: Biệt tích, không có tin tức xác thực là còn sống trong các trường hợp cụ thể: (i) Tiếp tục biệt tích sau 03 kể từ ngày đã được tuyên bố mất tích; (ii) Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc; (iii) Biệt tích trong thiên tai, thảm họa sau 02 năm, kể từ ngày thiên tai, thảm họa chấm dứt (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác); (iv) Biệt tích 05 năm liền trở lên. Căn cứ vào từng trường hợp cụ thể, ngày chết của cá nhân được xác định trong quyết định của Tòa án.

Thứ hai: Người có quyền, lợi ích liên quan yêu cầu Tòa án tuyên bố cá nhân là đã chết.

Thứ ba: Có quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án về việc tuyên bố cá nhân là đã chết.

Cũng tương tự như đối với trường hợp tuyên bố mất tích, quyết định tuyên bố cá nhân là đã chết phải được gửi, lưu trữ và ghi chú tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cá nhân bị tuyên bố cư trú theo quy định của pháp luật về hộ tịch.

Điều luật có điểm chưa bao quát được trọn vẹn trường hợp này. Với quy định về cá nhân vắng mặt tại nơi cư trú, cá nhân mất tích, thời gian biệt tích luôn được xác định là thời gian liên tục (sáu tháng liền, hai năm liền).

Đây là yếu tố cần thiết để có những hậu quả pháp lý phải đặt ra như cần người quản lý tài sản, vợ hoặc chồng được phép cho ly hôn vì các quan hệ nhân thân, tài sản không thể kéo dài quá lâu trong tình trạng chủ thể không có tin tức. Tuy nhiên, đối với các trường hợp tuyên bố cá nhân đã chết, duy nhất có trường hợp biệt tích năm năm là được quy định rõ ràng về thời gian liên tục.

Những trường hợp còn lại đều bỏ ngỏ yếu tố này. Do đó, điều luật nên bổ sung để đảm bảo sự hoàn thiện trong điều chỉnh các quan hệ pháp luật trên thực tế.

Điều 71 BLDS năm 2015 kế thừa quy định tại Điều 81 BLDS năm 2005, có bổ sung thêm yêu cầu về ghi chú quyết định của Tòa án tại Ủy ban nhân dân cấp xã.