Những công việc nào sử dụng lao động dưới 15 tuổi?

Câu hỏi:

Kính thưa luật sư. Ở nước ta hiện nay việc chủ lao động sử dụng lao động là trẻ em dưới 15 tuổi  ngày càng phổ biến. Mọi chuyện tưởng chừng như rất bình thường khi bên sử dụng lao động đồng ý tuyển dụng và bên lao động dưới 15 tuổi tự nguyện xin được vào làm việc. Tuy nhiên, tôi thấy rất nhiều trường hợp lao động dưới 15 tuổi bị bóc lột sức lao động một cách nặng nề mà không có sự can thiệp của pháp luật, Tôi xin hỏi, những công việc nào sử dụng lao động dưới 15 tuổi ?  

Trả lời:

Với câu hỏi: “Những công việc nào sử dụng lao động dưới 15 tuổi?” Công ty luật Hoàng Phi xin trả lời như sau: 

–  Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Bộ Luật Lao động 2012 : ” Người lao động là người từ đủ 15 tuổi trở lên, có khả năng lao động, làm việc theo hợp đồng lao động, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động.”  

Vậy người lao động dưới 15 tuổi thì được gọi là gì ?  Căn cứ Điều 161 Bộ Luật Lao động 2012: ” Người lao động chưa thành niên là người lao động dưới 18 tuổi.” 

Theo đó, người lao động dưới 15 tuổi là người lao động chưa thành niên. Dưới 15 tuổi, các em đều có quyền được sống, làm việc và học tập, phát triển trong môi trường an toàn, lành mạnh. Đầu tư cho công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em là đầu tư cho an toàn xã hội, phát triển con người, là động lực cho sự phát triển bền vững của đất nước. Hiện nay, nhiều người sử dụng lao động sử dụng lao động dưới 15 tuổi nhưng không phải ai cũng thực hiện đúng những quy định pháp luật về việc sử dụng lao động là người dưới 15 tuổi. 

–  Về công việc sử dụng lao động dưới 15 tuổi:

 Điều 164 Bộ Luật lao động 2012 quy định: 

“1. Người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi làm các công việc nhẹ theo danh mục do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quy định”

Ngày 11/6/2013, Bộ Lao động–Thương binh & Xã hội cũng đã ban hành Thông tư số 11/2013/TT-BLĐTBXH  quy định về danh mục công việc nhẹ được sử dụng người dưới 15 tuổi làm việc. Theo đó, những công việc được sử dụng lao động dưới 15 tuổi gồm:

+  Diễn viên: múa; hát; xiếc; điện ảnh; sân khấu kịch, tuồng, chèo, cải lương, múa rối (trừ múa rối dưới nước).

+  Vận động viên năng khiếu: thể dục dụng cụ, bơi lội, điền kinh (trừ tạ xích), bóng bàn, cầu lông, bóng rổ, bóng ném, bi-a, bóng đá, các môn võ, đá cầu, cầu mây, cờ vua, cờ tướng, bóng chuyền.

+  Các nghề truyền thống: chấm men gốm, cưa vỏ trai, vẽ tranh sơn mài, làm giấy dó, nón lá, se nhang, chấm nón, dệt chiếu, làm trống, dệt thổ cẩm, làm bún gạo, làm giá đỗ, làm bánh đa (miến), làm bánh đa Kế.

+  Các nghề thủ công mỹ nghệ: thêu ren, mộc mỹ nghệ, làm lược sừng, đan lưới vó, làm tranh Đông Hồ, nặn tò he.

+  Đan lát, làm các đồ gia dụng, đồ thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu tự nhiên như: mây, tre, nứa, dừa, chuối, bèo lục bình.

+  Nuôi tằm, gói kẹo dừa.

–  Về nguyên tắc sử dụng lao động dưới 15 tuổi:

Theo Điều 163 Bộ Luật lao động 2012 quy định như sau:

“1.  Không được sử dụng lao động chưa thành niên làm những công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc chỗ làm việc, công việc ảnh hưởng xấu tới nhân cách của họ theo danh mục do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì phối hợp với Bộ Y tế ban hành.

2.  Thời giờ làm việc của người lao động chưa thành niên từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi không được quá 08 giờ trong 01 ngày và 40 giờ trong 01 tuần.

Thời giờ làm việc của người dưới 15 tuổi không được quá 04 giờ trong 01 ngày và 20 giờ trong 01 tuần và không được sử dụng làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.

3.  Người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm trong một số nghề và công việc theo quy định của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.

4.  Không được sử dụng người chưa thành niên sản xuất và kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần và các chất gây nghiện khác;

5.  Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để người lao động chưa thành niên và người dưới 15 tuổi tham gia lao động được học văn hoá.”

Theo quy định tại Điều 165 Bộ Luật lao động 2012: 

“1. Cấm sử dụng người chưa thành niên làm các công việc sau đây:

a) Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;

b) Sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;

c) Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;

d) Phá dỡ các công trình xây dựng;

đ) Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;

e) Lặn biển, đánh bắt cá xa bờ;

g) Công việc khác gây tổn hại cho sức khoẻ, an toàn hoặc đạo đức của người chưa thành niên”.

Bên cạnh đó, theo quy định  tại Điều 2 của Thông tư 11/2013/TT-BLĐTBXH  thì : 

Khi tuyển dụng người dưới 15 tuổi làm việc phải có giấy khám sức khỏe của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền xác nhận sức khỏe phù hợp với công việc; tổ chức kiểm tra sức khoẻ định kỳ ít nhất 6 tháng 1 lần;

Tuân thủ các quy định tại Khoản 2 Điều 162 Bộ luật Lao động 2012 – khi sử dụng người lao động chưa thành niên, người sử dụng lao động phải lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khoẻ định kỳ và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu; Khoản 5 Điều 163 – Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để người lao động chưa thành niên và người dưới 15 tuổi tham gia lao động được học văn hoá; Khoản 2 Điều 164 –  Phải ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật và phải được sự đồng ý của người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi, bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến giờ học tại trường học của trẻ em, bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn lao động, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi;

–  Chế tài với hành vi vi phạm về việc sử dụng người lao động là người dưới 15 tuổi:

Theo quy định tại Điều 19 Nghị định 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ. Đối với người sử dụng lao động có hành vi không lập sổ theo dõi riêng khi sử dụng lao động chưa thành niên hoặc không xuất trình sổ theo dõi khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu thì bị phạt cảnh cáo. Ngoài ra, khi sử dụng lao động là người dưới 15 tuổi mà không ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật, sử dụng lao động chưa thành niên làm việc quá thời giờ làm việc quy định hoặc sử dụng người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, trừ một số nghề, công việc được pháp luật cho phép sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 15 triệu đồng.

Trường hợp sử dụng lao động là người chưa thành niên làm công việc, tại nơi làm việc bị cấm sử dụng lao động chưa thành niên (như mang, vác, sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ; nấu, thổi, đúc, hàn kim loại; lặn biển, đánh bắt cá xa bờ…) hoặc sử dụng người dưới 15 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép thì cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 25 triệu đồng.

Trong trường hợp cần tư vấn thêm, bạn có thể liên hệ với Luật sư của Luật Hoàng Phi qua TỔNG ĐÀI TƯ VẤN LUẬT LAO ĐỘNG 19006557 để được tư vấn.