Đối tượng không được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp?

Để bảo vệ quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân đối với những sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại,.. do mình sáng tạo ra, việc đăng ký bảo hộ với cơ quan nhà nước có thẩm quyền là rất quan trọng, cần thiết, tránh để đối tượng khác sử dụng, chiếm dụng.

Bài viết này sẽ tư vấn kiểu dáng công nghiệp là gì? Đối tượng không được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp? Điều kiện bảo hộ kiểu dáng công nghiệp? Cùng chúng tôi giải đáp thắc mắc trên trong nội dung bài viết dưới đây.

Khái niệm kiểu dáng công nghiệp?

Theo quy định tại Khoản 13 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019:

“Kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này”.

Văn bằng bảo hộ kiểu dáng công nghiệp là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho tổ chức, cá nhân nhằm xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với kiểu dáng công nghiệp

Điều kiện bảo hộ kiểu dáng công nghiệp?

Kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ khi đáp ứng được các điều kiện sau đây:

Điều kiện bảo hộ kiểu dáng công nghiệp phải có tính mới

Kiểu dáng công nghiệp được coi là có tính mới nếu kiểu dáng công nghiệp đó khác biệt đáng kể với những kiểu dáng công nghiệp đã bị bộc lộ công khai dưới hình thức sử dụng, mô tả bằng văn bản hoặc bất kỳ hình thức nào khác ở trong nước hoặc ở nước ngoài trước ngày nộp đơn hoặc trước ngày ưu tiên nếu đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp được hưởng quyền ưu tiên.

– Hai kiểu dáng công nghiệp không được coi là khác biệt đáng kể với nhau nếu chỉ khác biệt về những đặc điểm tạo dáng không dễ dàng nhận biết, ghi nhớ và không thể dùng để phân biệt tổng thể hai kiểu dáng công nghiệp đó.

– Kiểu dáng công nghiệp được coi là chưa bị bộc lộ công khai nếu chỉ có một số người có hạn được biết và có nghĩa vụ giữ bí mật về kiểu dáng công nghiệp đó.

Chi tiết về tính mới của kiểu dáng công nghiệp theo quy định tại Điều 65 – Luật sở hữu trí tuệ như sau:

+ Kiểu dáng công nghiệp được coi là có tính mới nếu kiểu dáng công nghiệp đó khác biệt đáng kể với những kiểu dáng công nghiệp đã bị bộc lộ công khai dưới hình thức sử dụng, mô tả bằng văn bản hoặc bất kỳ hình thức nào khác ở trong nước hoặc ở nước ngoài trước ngày nộp đơn hoặc trước ngày ưu tiên nếu đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp được hưởng quyền ưu tiên.

+ Hai kiểu dáng công nghiệp không được coi là khác biệt đáng kể với nhau nếu chỉ khác biệt về những đặc điểm tạo dáng không dễ dàng nhận biết, ghi nhớ và không thể dùng để phân biệt tổng thể hai kiểu dáng công nghiệp đó.

+ Kiểu dáng công nghiệp được coi là chưa bị bộc lộ công khai nếu chỉ có một số người có hạn được biết và có nghĩa vụ giữ bí mật về kiểu dáng công nghiệp đó.

+ Kiểu dáng công nghiệp không bị coi là mất tính mới nếu được công bố trong các trường hợp sau đây với điều kiện đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp được nộp trong thời hạn sáu tháng kể từ ngày công bố:

a) Kiểu dáng công nghiệp bị người khác công bố nhưng không được phép của người có quyền đăng ký quy định tại Điều 86 của Luật này;

b) Kiểu dáng công nghiệp được người có quyền đăng ký quy định tại Điều 86 của Luật này công bố dưới dạng báo cáo khoa học;

c) Kiểu dáng công nghiệp được người có quyền đăng ký quy định tại Điều 86 của Luật này trưng bày tại cuộc triển lãm quốc gia của Việt Nam hoặc tại cuộc triển lãm quốc tế chính thức hoặc được thừa nhận là chính thức.

Điều kiện về tính sáng tạo của kiểu dáng công nghiệp

Kiểu dáng công nghiệp được coi là có tính sáng tạo nếu căn cứ vào các kiểu dáng công nghiệp đã được bộc lộ công khai dưới hình thức sử dụng, mô tả bằng văn bản hoặc bất kỳ hình thức nào khác ở trong nước hoặc ở nước ngoài trước ngày nộp đơn hoặc trước ngày ưu tiên của đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp trong trường hợp đơn được hưởng quyền ưu tiên, kiểu dáng công nghiệp đó không thể được tạo ra một cách dễ dàng đối với người có hiểu biết trung bình về lĩnh vực tương ứng.

Điều kiện về khả năng áp dụng công nghiệp của kiểu dáng công nghiệp

Kiểu dáng công nghiệp được coi là có khả năng áp dụng công nghiệp nếu có thể dùng làm mẫu để chế tạo hàng loạt sản phẩm có hình dáng bên ngoài là kiểu dáng công nghiệp đó bằng phương pháp công nghiệp hoặc thủ công nghiệp.

Đối tượng không được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp?

Theo quy định tại Điều 64 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019 (gọi tắt là Luật Sở hữu trí tuệ):

Đối tượng không được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp gồm như sau:

1. Hình dáng bên ngoài của sản phẩm do đặc tính kỹ thuật của sản phẩm bắt buộc phải có;

Hình dáng bên ngoài của sản phẩm do đặc tính kỹ thuật của sản phẩm bắt buộc phải có được hiểu là hình dáng bên ngoài:

– Yếu tố mà sản phẩm tương tự cũng bắt buộc phải có để thực hiện chức năng kỹ thuật tương tự của sản phẩm, ví dụ đường rãnh xoắn trên thân cây đinh vít là yêu câu bắt buộc phải có để đinh vít thực hiện được chức năng kỹ thuật “vặn”; 

– Nếu có thể được tạo ra với nhiều hình dạng khác nhau mà sản phẩm vẫn đạt được chức năng kỹ thuật tương tự thì quy định nêu tại Khoản 1 Điều 64 Luật Sở hữu trí tuệ không được áp dụng để loại trừ khỏi đối tượng kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ, ví dụ trên bề mặt lốp ô tô cần tạo một “lớp vân” để thực hiện chức năng kỹ thuật tạo ma sát, chống trơn trượt, có thể tồn tại nhiều kiểu “lớp vân” trên mỗi loại lốp khác nhau, kiểu dáng “lớp vân” có thể được bảo hộ. 

2. Hình dáng bên ngoài của công trình xây dựng dân dụng hoặc công nghiệp;

– Công trình xây dựng dân dụng hoặc công nghiệp có hình dáng bên ngoài bị loại trừ không được bảo hộ là công trình không thể dịch chuyển được bằng phương pháp và phương tiện thông thường. Ví dụ hình dáng bên ngoài của Keangnam Hanoi Landmark Tower là đối tượng loại trừ không được coi là kiểu dáng công nghiệp, lý do loại trừ vì nó có thể đạt tiêu chí tính mới, tính sáng tạo, nhưng dễ thấy nhất là nó không thể được chế tạo hàng loạt bằng phương pháp công nghiệp hoặc thủ công; 

– Nếu công trình xây dựng được chế tạo dưới dạng các mô đun (modular) hay các đơn nguyên riêng biệt, có thể dịch chuyển được và được sử dụng độc lập hoặc lắp ráp với nhau để tạo thành nhà lưu động, ki ốt (kios)... thì hình dáng bên ngoài của chúng lại thuộc đối tượng của kiểu dáng công nghiệp (không bị loại trừ), lý do không bị loại trừ vì nó có thể đạt tiêu chí tính mới, tính sáng tạo, và cũng có thể được chế tạo hàng loạt bằng phương pháp công nghiệp hoặc thủ công, ví dụ công trình xây dựng nhà ở chống lũ (được sử dụng độc lập), nhà di động (có thể sử dụng độc lập hoặc lắp ráp với nhau): 

3. Hình dáng của sản phẩm không nhìn thấy được trong quá trình sử dụng sản phẩm.

– Hình dáng của sản phẩm mang kiểu dáng công nghiệp phải nhìn thấy được trong quá trình sử dụng mới thuộc đối tượng của kiểu dáng công nghiệp. Phần bên trong của sản phẩm, phần bị che lấp của chính sản phẩm đó cho dù có thể nhìn thấy được khi tháo, mở sản phẩm bị coi là không nhìn thấy được trong quá trình sử dụng sản phẩm; 

– Quá trình sử dụng sản phẩm được hiểu là quá trình khai thác công dụng của sản phẩm ở trạng thái tồn tại độc lập, ngoại trừ các công việc bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa sản phẩm. 

Ví dụ 1: Đối tượng được bảo hộ với danh nghĩa kiểu dáng công nghiệp, như hình dáng khay đựng đá, khay chứa thức ăn không thuộc hình dáng bên ngoài của tủ lạnh, nhưng người sử dụng lại nhìn thấy trong quá trình sử dụng. 

Ví dụ 2: Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa kiểu dáng công nghiệp, như hình dáng của pít-tông (piston) trong động cơ đốt trong, chỉ có thể nhìn thấy nó khi bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa động cơ. 

Mặt khác, để phù hợp với quy định tại Khoản 1 Điều 8 Luật Sở hữu trí tuệ không bảo hộ các đối tượng sở hữu trí tuệ trái với đạo đức xã hội, trật tự công cộng, có hại cho quốc phòng, an ninh, các đối tượng sau đây bị loại trừ không được bảo hộ là kiểu dáng công nghiệp: 

– Kiểu dáng của máy làm tiền giả, dấu giả; – Kiểu dáng của sản phẩm khiêu dâm, trái với chuẩn mực đạo đức, 

– Kiểu dáng mang hình ảnh chân dung vĩ nhân, biểu tượng quốc gia, quốc tế nếu không được các cơ quan có thẩm quyền cho phép. 

Cũng cần lưu ý rằng những phần sản phẩm không thể tách rời để lưu thông độc lập thì không được bảo hộ dưới hình thức kiểu dáng công nghiệp. Khả năng lưu thông độc lập của sản phẩm được coi là không đáp ứng nếu sản phẩm có hình dáng bề ngoài là: 

+ Phần sản phẩm không thể tách rời khỏi sản phẩm hoặc chỉ có thể tách rời bằng cách phá hủy sản phẩm và không có phần tương tự được sản xuất để thay thế, ví dụ mũi giày, gót giày, hộp túi nổi trên áo khoác… 

+ Phần bề mặt trang trí của sản phẩm được tạo ra trực tiếp trên bề mặt của sản phẩm hoàn chỉnh dưới dạng hoa văn, đường nét hoặc bằng cách sơn, vẽ trực tiếp trên bề mặt sản phẩm hoàn chỉnh, không tách rời ra khỏi sản phẩm.

Tại sao cần phải đăng ký kiểu dáng công nghiệp?

Đăng ký kiểu dáng công nghiệp sẽ mang lại những lợi ích sau đây cho chủ sở hữu:

– Bảo vệ được lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức sở hữu kiểu dáng công nghiệp trong trường hợp đó có người kinh doanh, sản xuất 

– Tăng cao khả năng kinh tế của sản phẩm

– Đảm bảo trong việc quảng bá sản phẩm của mình trên thị trường.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi về thắc mắc Đối tượng không được bảo hộ kiểu dáng công nghiệp để bạn đọc tham khảo. Nếu Quý khách còn thắc mắc gì vấn đề này hoặc muốn biết thêm thông tin chi tiết thì vui lòng liên hệ với Luật Hoàng Phi theo số tổng đài tư vấn 1900 6557.