Phân tích Điều 230 Bộ luật hình sự

Trong thực tiễn thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người sử dụng đất do bị thu hồi đất, có nhiều người đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để thực hiện sai chính sách của nhà nước, vi phạm các quy định của pháp luật, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước, không đảm bảo công bằng, dân chủ, công khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi của người có diện tích đất bị thu hồi. Hành vi này đã được hình sự hóa tại Điều 230 Bộ luật hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung bởi Bộ luật hình sự 2017 (“Bộ luật hình sự”).

Quy định của Bộ luật hình sự về tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất

Tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 230 Bộ luật hình sự. Theo đó, Điều 230 quy định như sau:

Căn cứ quy định trên, có thể thấy, chủ thể thực hiện hành vi phạm tội là người có chức vụ, quyền hạn. Đối tượng này đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để thực hiện hành vi vi phạm quy định của pháp luật về (i) bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư; (ii) bồi thường về tài sản, về sản xuất kinh doanh. Những hành vi này gây thiết hại về tài sản, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Khung hình phạt cao nhất đối với hành vi vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là 20 năm.

Các yếu tố cấu thành tội phạm

Các yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, bao gồm:

Thứ nhất: Về khách thể của tội phạm

Tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là hành vi xâm phạm đến chính sách và các quy định của nhà nước về quản lý đất đai, xâm phạm đến hoạt động bình thường của các cơ quan nhà nước, xâm phạm đến quyền, lợi ích của nhà nước, của người sử dụng đất trong việc thu hồi đất.

Hành vi vi phạm của người phạm tội gây thiệt hại về tài sản, gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Đồng thời còn gây ảnh hưởng đến uy tín của nhà nước, làm giảm lòng tin của nhân dân vào việc thực hiện các chính sách của nhà nước về thu hồi đất nói riêng, các chính sách quản lý kinh tế nói chung.

Thứ hai: Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của tội phạm này bao gồm 02 (hai) dạng hành vi: (1) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vi phạm các quy định của pháp luật về bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư; (ii) Vi phạm quy định của pháp luật về bồi thường về tài sản, về sản xuất kinh doanh.

Theo đó, hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư có thể là:

(i) không bồi thường về đất, không hỗ trợ và tái định cư hoặc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thấp hơn diện tích đất, các khoản hỗ trợ, tái định cư mà người sử dụng đất được bồi thường về đất, hỗ trợ gây thiệt hại cho người sử dụng đất có diện tích đất thu hồi;

(ii) bồi thường về đất không đúng loại đất có cùng mục đích sử dụng với diện tích đất thu hồi, bồi thường vượt quá diện tích đất thu hồi, hỗ trợ và tái định cư cao hơn tiêu chuẩn mà người sử dụng đất được bồi thường, hỗ trợ theo quy định gây thiệt hại về tài sản cho nhà nước hoặc người sử dụng đất;

(iii) áp dụng bồi thường bằng tiền cho diện tích đất thu hồi không đúng theo giá đất được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định;

(iv) áp dụng bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư cho những trường hợp thu hồi đất không đủ điều kiện được bồ thường về đất, không được áp dụng các khoản hỗ trợ, tái định cư…..

Còn hành vi vi phạm quy định về bồi thường về tài sản, về sản xuất kinh doanh có thể là (i) không bồi thường, bồi thường thấp hơn giá trị tài sản, chi phí di chuyển tài sản khi thu hồi đất, khoản bồi thường do hạn chế khả năng sử dụng đất trong hành lang bảo vệ an toàn thuộc các công trình công cộng, an ninh, quốc phòng mà không thu hồi đất; (ii) bồi thường vượt giá trị thiệt hại tài sản, chi phí di chuyển tài sản, chi phí phát sinh khác khi thu hồi đất; (iii) bồi thường đối với tài sản gắn liền với đất không thuộc diện được bồi thường về tài sản do thu hồi đất; (iv) bồi thường về tài sản cho những tài sản có thể di chuyển làm tăng chi phí bồi thường.

Ngoài hai dạng hành vi chính nêu trên, tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất còn có các dạng hành vi vi phạm khác như (i) chậm chi trả tiền bồi thường, thực hiện bồi thường đất, các khoản bồi thường khác làm phát sinh khoản đền bù do chậm thực hiện bồi thường, các chi phí, thiệt hại khác của người sử dụng đất do việc chậm thực hiện bồi thường gây ra; (ii) không khấu trừ khoản tiền tương ứng với nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với nhà nước của người sử dụng đất có diện tích đất thu hồi làm thất thoát khoản nghĩa vụ tài chính này.

Những hành vi nêu trên gây ra những thiệt hại về tài sản cho nhà nước và cho người dân, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Thứ ba: Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý, họ nhận thức được hành vi phạm tội của mình sẽ gây thiệt hại về tài sản cho nhà nước, cho người sử dụng đất nhưng vẫn thực hiện.

Mục đích của người thực hiện hành vi phạm tội chủ yếu là vì mục đích vụ lợi.

Thứ tư: Về chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự, nắm giữ chức vụ, quyền hạn và đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để thực hiện hành vi phạm tội.

Hình phạt áp dụng đối với tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất

Theo quy định tại Điều 230 Bộ luật hình sự, người nào lợi dung chức vụ, quyền hạn thực hiện hành vi vi phạm quy định của pháp luật về (i) bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư; (ii) về bồi thường về tài sản, về sản xuất kinh doanh mà gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Đây là khung hình phạt thấp nhất áp dụng đối với người thực hiện hành vi phạm tội.

Đối với những người thực hiện các hành vi nêu trên nếu (i) vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân khác; (ii) có tổ chức; (iii) dùng thủ đoạn tinh vi xảo quyệt; (iv) gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; (v) gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng thì từ 03 năm đến 12 năm.

Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Từ những nội dung đã phân tích ở trên, có thể thấy, tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước, của người dân. Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Trên đây là nội dung bài viết  phân tích “Tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất” mà chúng tôi gửi đến bạn đọc. Nếu cần được hỗ trợ tư vấn pháp lý, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được tư vấn tốt nhất.