Xét xử sơ thẩm là gì?

Như chúng ta đã biết, trong hệ thống Tòa án Việt Nam, việc xét xử sẽ được thực hiện qua hai cấp, đó là cấp sơ thấp (hay còn gọi là xét xử lần thứ nhất) và cấp xét xử phúc thẩm (hay xét xử lần thứ 2). Qua các cấp xét xử này, tòa án sẽ đưa ra phán quyết của mình được gọi chung là bản án.Đây cũng là một đặc trưng ở nước ta của nguyên tắc hai cấp xét xử trong tố tụng ở nước ta. Vì ở một số nước như Anh, Hoa Kỳ không áp dụng nguyên tắc hai cấp xét xử, mà ngược lại áp dụng nguyên tắc đặc trưng là xét xử chung thẩm.

Bài viết ngày hôm nay, chúng tôi sẽ mang tới cho Quý khách hàng những phân tích về một trong hai cấp xét xử tại Việt Nam đó là xét xử sơ thẩm. Hãy cũng theo dõi bài viết với chủ đề xét xử sơ thẩm là gì? dưới đây nhé.

Xét xử sơ thẩm là gì?

Xét xử sơ thẩm là việc vụ án lần đầu tiên được đưa ra xét xử tại tòa án có thẩm quyền xác định quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm trách nhiệm của các bên liên quan đến vụ án xét xử.

Xét xử sơ thẩm có thể hiểu là thủ tục pháp lý được quy định trong nhiều quan hệ  xã hội như: dân sự, hình sự, hành chính, kinh tế, quân sự,… Đối với mỗi quan hệ sẽ được pháp luật quy định trình tự, thủ tục thực hiện xét xử sơ thẩm khác nhau.

Thực hiện việc xét xử sơ thẩm, hội đồng xét xử sẽ tiến hành kiểm tra, xem xét các tài liệu, chứng cứ của một vụ án một cách toàn diện, khách quan, áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án.

Hình thức xét xử sơ thẩm được thực hiện theo hình thức công khai trừ một số trường hợp vụ án liên quan tới bí mật quốc gia, người bị hại là đối tượng dễ bị tổn thương,…

Phiên tòa xét xử sơ thẩm là gì?

Phiên tòa xét xử sơ thẩm là phiên tòa xét xử lần đầu tiên của một vụ án tại cơ quan tiến hành tố tụng, theo quy định của pháp luật, trường hợp hòa giải không thành, tòa án sẽ mở phiên tòa sơ thẩm để xét xử giải quyết tranh chấp.

Phiên tòa sơ thẩm là hoạt động tố tụng phổ biến được thể hiện đặc trưng nhất của hình thức tố tụng tòa án.

Thành phần hội đồng xét xử sơ thẩm có thể là một Thẩm phán và hai Hội thẩm nhân dân hoặc hai Thẩm phán và ba Hội thẩm nhân dân tùy theo tính chất đơn giản hay phức tạp của việc tranh chấp.

Quy định pháp luật về xét xử sơ thẩm

Thông qua định nghĩa thì khó có thể hiểu xét xử sơ thẩm là gì, chính vì thế chúng ta cần tìm hiểu các quy định chung của pháp luật về xét xử sơ thẩm theo quy định mới nhất hiện nay.

Thủ tục này được thực hiện bởi các tòa án có thẩm quyền xét xử, cụ thể là tòa án hình sự, tòa dân sự, tòa kinh tế,… thuộc tòa án nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện có thẩm quyền xét xử theo quy định pháp luật tố tụng.

Việc xét xử sơ thẩm của tòa án phải có hội thẩm tham gia theo quy định của pháp luật tố tụng, trừ trường hợp vụ án được xét xử theo thủ tục rút gọn, cụ thể:

– Các vụ án liên quan tới hình sự, dân sự, hành chính, lao động thì sẽ có một 01 thẩm phán và 02 Hội thẩm nhân dân.

– Các vụ án kinh tế thì hội đồng xét xử sẽ có 02 thẩm phán và 01 hội thẩm nhân dân.

– Các trường hợp vụ án phức tạp thì hội đồng xét xử sẽ có 02 thẩm phán và 03 hội thẩm nhân dân.

Theo luật tổ chức tòa án thì xét xử sơ thẩm thuộc một trong hai cấp xét xử của tòa án là: xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm.

Bản án, quyết định sơ thẩm của vụ án có thể bị kháng nghị, kháng cáo theo thủ tục phúc thẩm. Nếu không có kháng nghị, kháng cáo theo quy định pháp luật thì bản án sơ thẩm có hiệu lực.

Chủ thể tham gia phiên tòa xét xử sơ thẩm bao gồm những ai?

– Những người tham gia tố tụng tại phiên tòa sơ thẩm gồm có: nguyên đơn; bị đơn; người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan; người đại diện của đương sự; người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự; người làm chứng; người giám định; người phiên dịch.

– Ngoài ra chủ thể tham gia phiên tòa gồm có người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng. Những người tiến hành tố tụng được quy định tại điều 63 bộ luật tố tụng dân sựnăm 2015, gồm một thẩm phán và hai hội thẩm nhân dân. Trong trường hợp đặc biệt thì có thể gồm hai thẩm phán và ba hội thẩm nhân dân. Việc thay thế thành viên của hội đồng xét xử trong trường hợp đặc biệt không thể tham gia xét xử vụ án được quy định tại điều 266 bộ luật tố tụng dân sự  năm 2015. Cụ thể

– Theo quy định tại khoản 2 điều 21 bộ luật tố tụng dân sự  năm 2015 viện kiểm sát phải cử kiểm sát viên tham gia phiên tòa đối với những vụ án do tòa án thu thập chứng hoặc đối tượng tranh chấp là tài sản công, quyền sử dụng đất nhà ở hoặc có một bên đương sự là người chưa thành niên, người có nhược điểm về thể chất, tâm thần.

Nguyên tắc của phiên tòa xét xử sơ thẩm

Khi đã hiểu Phiên tòa xét xử sơ thẩm là gì? chúng ta có thể tìm hiểu về nguyên tắc của phiên tòa sơ thẩm như sau:

Phiên tòa về nguyên tắc phải tiến hành công khai, liên tục, trực tiếp và bằng lời nói. Theo điều 15 bộ luật tố tụng dân sự  năm 2015 việc xét xử của tòa án được tiến hành công khai, trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, bí mật nghề nghiệp kinh doanh, giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, bí mật đời tư của cá nhân theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì tòa án xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai. Hội đồng xét xử quyết định giải quyết mọi vấn đề thuộc về nội dung vụ án cũng như thủ tục tố tụng bằng việc biểu quyết theo đa số.

Các quyền tố tụng tại phiên tòa, đặc biệt là quyền yêu cầu, trình bày và tranh luận được bảo đảm tối đa. Mọi phán quyết của Hội đồng xét xử chỉ được phép dựa vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa. Điều này thể hiện sự dân chủ, công minh, khách quan của hoạt động tố tụng, hạn chế các can thiệp bên ngoài. Tố tụng hiện hành của tòa án đã được cải cách đáng kể theo hướng tiến bộ và phù hợp thông lệ chung của các nước.

Khi tòa án mở phiên tòa để xét xử tất cả những người tham gia tố tụng phải được triệu tập tham gia phiên tòa

Thủ tục mở phiên tòa xét xử sơ thẩm

Phiên tòa sơ thẩm được tiến hành với các thủ tục sau:

– Chuẩn bị khai mạc phiên tòa sơ thẩm; khai mạc phiên tòa; hỏi đương sự về việc thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu; công nhận sự thỏa thuận của các đương sự; tranh tụng tại phiên tòa; nghị án và tuyên án

– Trong đó hoạt động hỏi tại phiên tòa là một trong những hoạt động tố tụng đặc trưng của tòa án. Việc hỏi tại phiên tòa cũng nhằm mục đích đảm bảo tính công khai của việc xét xử vụ án lao động và đây là một trong những nguyên tắc quan trọng về hoạt động tố tụng nói chung và hoạt động tố tụng giải quyết tranh chấp lao động cá nhân nói riêng.

– Sau khi chủ tọa đã thực hiện các hoạt động nghiệp vụ cần thiết nhưng các đương sự vẫn giữ nguyên yêu cầu thì Hội đồng xét xử bắt đầu xét xử bằng việc nghe các bên đương sự trình bày về các yêu cầu, các căn cứ chứng minh cho yêu cầu của mình.

– Tại phiên tòa, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự cùng tham gia tố tụng và cả hai đều có quyền bổ sung chứng cứ cho yêu cầu, đề nghị của đương sự.

– Hội đồng xét xử điều khiển việc tranh luận tại phiên tòa sau khi quá trình xét hỏi kết thúc. Hội đồng xét xử vào phòng nghị án để thảo luận quyết định các vấn đề của vụ án thông qua quá trình hỏi và tranh luận tại phiên tòa.

Sau quá trình nghị án, chủ tọa phiên tòa sẽ công bố toàn bộ bản án và giải thích cho đương sự biết quyền kháng cáo và nghĩa vụ chấp hành bản án (khi bản án có hiệu lực pháp luật).

Trên đây là những thông tin cơ bản về câu hỏi Phiên tòa xét xử sơ thẩm là gì? Trường hợp Quý khách hàng có bất cứ thắc mắc gì liên quan tới thủ tục vui lòng liên hệ với Tổng đài 1900 6557.