Khởi tố là gì? Phân biệt giữa khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can

Tố tụng hình sự là một thủ tục quan trọng, là quá trình tiến hành giải quyết các vụ án hình sự theo quy định của pháp luật. Tố tụng hình sự cũng bao gồm tất cả hoạt động của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng,… Mỗi giai đoạn trong tố tụng hình sự là khác nhau và đều có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết vụ án hình sự theo quy định của pháp luật.

Trong các vụ án hình sự, chúng ta hay thường nhắc đến một giai đoạn đó là khởi tố bị can, khởi tố vụ án. Vậy thực chất, khởi tố là gì? Dưới đây hãy cùng Luật Hoàng Phi giải đáp thắc mắc này.

Khởi tố là gì?

Khởi tố là giai đoạn đầu tiên trong tố tụng hình sự, theo đó cơ quan tư pháp hình sự sẽ tiến hành xác định có (hay không) các dấu hiệu của tội phạm trong việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội. Đồng thời cơ quan có thẩm quyền cũng ban hành quyết định về việc khởi tố (hoặc không khởi tố) vụ án hình sự có liên quan tới hành vi này.

Khởi tố hay khởi tố hình sự là giai đoạn tố tụng độc lập, mở đầu các hoạt động điều tra nên nó có chức năng chính là thực hiện nhiệm vụ cụ thể để xác định các tiền đề pháp luật về nội dung và pháp luật về hình thức đối với việc điều tra vụ án hình sự.

Khởi tố bắt đầu từ thời điểm nhận được những thông tin đầu tiên về việc thực hiện hành vi phạm tội và kết thúc bằng quyết định của cơ quan có thẩm quyền về việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự có liên quan tới hành vi đó.

Khởi tố vụ án hình sự cũng được xem là một giai đoạn tố tụng hình sự cơ bản và quan trọng để tăng cường pháp chế, bảo vệ các quyền và tự do của công dân trước khi khởi tố bị can và áp dụng các biện pháp nghiệp vụ trong giai đoạn tiếp theo là giai đoạn điều tra. Khởi tố hình sự cùng với các giai đoạn tiếp theo trong tố tụng hình sự sẽ góp phần hiệu quả trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm trong xã hội.

Quyết định khởi tố vụ án hình sự

Sau khi hiểu khởi tố là gì? thì quyết định khởi tố vụ án hình sự cũng là điều mà chúng ta cần quan tâm. Quyết định khởi tố vụ án là quyết định được lập bởi những người tiến hành tố tụng có thẩm quyền theo những trình tự và thủ tục nhất định nhằm thể hiện ý chí của Nhà nước trong việc giải quyết vụ việc có dấu hiệu tội phạm.

Căn cứ quy định tại khoản 1 – Điều 154 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 thì quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng và các nội dung của quyết định.

Về mặt thủ tục, trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành điều tra. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.

Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Tòa án phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp.

Phân biệt giữa khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can

Trong tố tụng hình sự, đối với giai đoạn khởi tố, chúng ta thường bắt gặp hai thuật ngữ đó là khởi tố vụ án và khởi tố bị can. Thực tế vẫn còn nhiều nhầm lẫn về hai khái niệm pháp lý này, không biết khi nào sẽ tiến hành khởi tố vụ án và khi nào sẽ khởi tố bị can?

Cả hai hoạt động này đều là quyết định bắt đầu điều tra công khai theo trình tự thủ tục trong tố tụng hình sự. Tuy nhiên cũng có những điểm khác nhau cơ bản đó là:

– Về đối tượng của quyết định khởi tố: Nếu như khởi tố vụ án hình sự là hành vi có dấu hiệu phạm tội và nguy hiểm cho xã hội thì khởi tố bị can là người hoặc pháp nhân có dấu hiệu phạm tội.

– Về thẩm quyền khởi tố: Khởi tố vụ án hình sự sẽ được thực hiện bởi cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, viện kiểm sát và hội đồng xét xử thì khởi tố bị can do 03 cơ quan tiến hành đó là: cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, viện trưởng viện kiểm sát.

– Về các giai đoạn có thể khởi tố:

+ Đối với khởi tố vụ án hình sự có 04 giai đoạn có thể khởi tố đó là: Giai đoạn khởi tố; giai đoạn điều tra; giai đoạn truy tố; giai đoạn xét xử

+ Đối với khởi tố bị can có 02 giai đoạn có thể tiến hành khởi tố đó là giai đoạn điều tra và giai đoạn truy tố.

Trên đây, LuatHoangPhi.Vn đã gửi tới Quý khách hàng những nội dung cơ bản để giải đáp cho câu hỏi khởi tố là gì? Đây là một giai đoạn quan trọng là nền tảng cho các giai đoạn sau đó trong tố tụng hình sự. Chính vì vậy, việc hiểu rõ về vấn đề này là rất cần thiết.

Trong quá trình tìm hiểu về vấn đề khởi tố là gì? nếu có bất cứ thắc mắc nào, Quý khách hàng đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được giải đáp và hỗ trợ.

Công ty Luật Hoàng Phi rất hân hạnh được đồng hành và hỗ trợ Quý khách hàng.