Khi nào di chúc có hiệu lực?

Di chúc chính là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm mục đích chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Vậy Khi nào di chúc có hiệu lực? Để giải đáp thắc mắc trên, mời các bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong nội dung bài viết dưới đây.

Điều kiện có hiệu lực của di chúc?

Khi nào di chúc có hiệu lực? Theo quy định pháp luật về thừa kế theo di chúc, thì di chúc có hiệu lực khi đáp ứng được các điều kiện sau đây:

Thứ nhất: Di chúc được được đưa ra làm căn cứ phân chia tài sản sau khi một người chết đi được xác định là di chúc hợp pháp và là di chúc cuối cùng mà họ lập ra trước khi chết.

Thứ hai: Thời điểm di chúc có hiệu lực bắt đầu từ thời điểm mở thừa kế. 

Tại Điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về di chúc hợp pháp:

Theo đó, di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

+ Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

+ Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.

Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Do di chúc là một giao dịch dân sự mang tính chất đặc biệt, giao dịch dân sự này sẽ chỉ phát sinh hiệu lực khi người lập do người lập di chúc chết.

Như vậy, xét theo quy định của pháp luật, thì một di chúc có hiệu lực pháp luật khi đáp ứng các điều kiện.

Ai được quyền lập di chúc?

Khi nào di chúc có hiệu lực? Di chúc cần thỏa mãn các điều kiện theo quy định như độ tuổi, năng lực,…

– Điều kiện về độ tuổi

Pháp luật thừa kế quy định đối tượng lập di chúc từ 15 tuổi trở lên. Người từ đủ 18 tuổi trở lên có đầy đủ năng lực hành vi dân sự sẽ được toàn quyền lập di chúc.

Người bị hạn chế về thể chất hoặc những người không biết chữ phải được người làm chứng lập di chúc thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

Người từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi phải lập di chúc bằng văn bản và phải được bố mẹ hoặc người giám hộ đồng ý. 

– Điều kiện về năng lực hành vi và trạng thái của người lập di chúc

Theo quy định pháp luật, trong khi lập di chúc, người lập di chúc phải còn minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép, phải tự định đoạt tài sản của mình.

– Điều kiện về nội dung để di chúc hợp pháp

Người lập di chúc có toàn quyền quyết định các nội dung của di chúc, phân chia tài sản cho ai, xử lý các quyền lợi, nghĩa vụ liên quan như thế nào đều được.

Tuy nhiên, nội dung thể hiện quyền quyết định của người lập di chúc đối với di sản mà mình để lại phải không vi phạm điều cấm của luật cũng như không trái đạo đức xã hội.

 Theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015, thì bản di chúc chỉ cần một số phần chính theo quy định tại Điều 631 là đủ nội dung cần thiết:

+ Ngày, tháng, năm lập di chúc;

+ Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc;

+ Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản;

+ Di sản để lại và nơi có di sản.

– Điều kiện về hình thức để di chúc hợp pháp

Khi mở thừa kế, cần xem xét bản di chúc nào lập sau cùng, theo đúng quy định về di chúc hợp pháp thì bản di chúc sẽ có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, để xác định bản di chúc hợp pháp thì pháp luật lại có quy định yêu cầu về từng hình thức của di chúc. Cụ thể cần lưu ý điều kiện về hình thức đối với các hình thức di chúc sau:

+ Về di chúc miệng

Trong trường hợp tính mạng một người đang bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Di chúc miệng được coi là hợp pháp khi: Có ít nhất 2 người làm chứng, sau đó người làm chứng ghi chép lại di chúc miệng đó thành văn bản, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.

Trong thời hạn tối đa 5 ngày, người làm chứng phải mang bản di chúc đến văn phòng công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã để chứng thực, xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Vậy di chúc miệng sẽ có hiệu lực khi nào?

Di chúc miệng sẽ có hiệu lực khi đã được công chứng hoặc chứng thực. Như vậy, đến cuối cùng, hình thức của di chúc vẫn phải lập bằng văn bản. Sau 3 tháng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng đương nhiên sẽ bị hủy bỏ.

+ Về di chúc bằng văn bản

Theo quy định tại Điều 631 Bộ luật dân sự 2015 quy định về nội dung di chúc:

Di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu, nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được ghi số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.Trường hợp di chúc có sự tẩy xóa, sửa chữa thì người tự viết di chúc hoặc người làm chứng di chúc phải ký tên bên cạnh chỗ tẩy xoá, sửa chữa.

Di chúc bằng văn bản sẽ không được viết tắt, không được viết ký hiệu. Nếu di chúc có từ 2 trang trở lên thì phải đánh số thứ tự cho từng trang và mỗi trang đều phải có chữ kí hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.

Nếu di chúc bằng văn bản không có người làm chứng, người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc, phải chứa các nội dung chủ yếu theo Điều 631 Bộ luật dân sự 2015  thì di chúc được coi là hợp pháp.

Nếu di chúc bằng văn bản có người làm chứng thì để bản di chúc hợp pháp thì người lập di chúc có thể viết hoặc đánh máy, và đảm bảo có ít nhất 2 người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ trước mặt người làm chứng, người làm chứng phải xác nhận và ký vào bản di chúc. Người làm chứng cũng phải đáp ứng các điều kiện theo Điều 632 Bộ luật dân sự 2015.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi về thắc mắc Khi nào di chúc có hiệu lực? để bạn đọc tham khảo. Nếu Quý bạn đọc còn thắc mắc gì liên quan đến vấn đề này hoặc muốn biết thêm thông tin chi tiết thì đừng ngần ngại vui lòng liên hệ với chúng tôi.