Bồi thường thiệt hại về hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Câu hỏi:

Kính gửi luật sư, tôi và em trai tôi đang đi trên đường thì bị hai thanh niên chặn xe. Em tôi bị một thanh niên A đánh bất ngờ. Sau đó có một thanh niên B ôm lấy em tôi ra chỗ khác nhưng thanh niên A vẫn ra đánh em tôi. Vì bị thanh niên B ôm chặt nên  em tôi không đánh lại được, bị đánh đau quá em tôi không làm gì được, trời tối nên em tôi không nhìn thấy gì cả em tôi ngã vào chỗ chiếc xe đầu dọc nên em tôi đã lấy được cái tay quay và đập chúng vào đầu thanh niên A bị thương và khâu 8 mũi bác sĩ kết luận bị thương ngoài da. Nhưng công an Xã kết luận em tôi cố ý gây thương tích và bắt em tôi phải chịu hoàn toàn chi phí cho thanh niên A. Trong khi đó, em tôi cũng bị thương mà thanh niên A trong lúc đó còn đe dọa uy hiếp cả tôi, Luật sư cho tôi hỏi việc kết luận và bồi thường như vậy là có đúng không?

Trả lời:

Về câu hỏi của chị, Luật Hoàng Phi trả lời như sau:

Thứ nhất: Quy định về việc phòng vệ chính đáng.

Theo quy định tại Điều 22 Bộ luật hình sự 2015 Quy định về phòng vệ chính đáng như sau:

“1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.

Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.

2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.”

Ở đây, pháp luật không quy định cụ thể như thế nào là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng nhưng có thể hiểu hành vi phòng vệ chính đáng phải đảm bảo hai điều kiện sau:

– Hành vi tấn công của người có hành vi vi phạm phải là đang hiện hữu xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của công dân.

–  Người phòng vệ có sự chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi tấn công ngay cả những trường hợp có biện pháp khác tránh được sự tấn công (sự chống trả này phải phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công đặt trong hoàn cảnh cụ thể và để đánh giá được hành vi phòng vệ là cần thiết, phù hợp là tương đối phức tạp cần phải dựa vào một số căn cứ sau: tính chất của quan hệ xã hội bị xâm hại, mức độ thiệt hại bị đe dọa gây ra, sức mạnh và sức mãnh liệt của hành vi tấn công, tính chất và mức độ nguy hiểm của phương pháp và phương tiện hay công cụ mà người tấn công sử dụng…).

Như chị cho biết, anh A sau khi đánh ngã em chị vẫn có ý định tấn công tiếp, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe của em chị. Anh A gây tổn hại về sức khỏe cho em chị và sau đó em chị cũng gây tổn hại về sức khỏe lại cho anh A. Như vậy, căn cứ vào quy định nêu trên, chúng tôi chưa thể khẳng định được hành vi của em chị là “phòng vệ chính đáng” hay là “vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng“. Việc xác định này còn phụ thuộc vào kết quả điều tra, khám nghiệm hiện trường, cũng với việc thu thập các chứng cứ chứng minh của cơ quan có thẩm quyền. Nếu hành vi của em chị là phòng vệ chính đáng thì em chị không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Thứ hai: Truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây thương tích.

Theo quy định tại Điều 136 Bộ luật hình sự 2015 về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng như sau:

“1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Đối với 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.

3. Phạm tội dẫn đến chết người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.”

Căn cứ theo quy định nêu trên, nếu hành vi đánh người của em chị là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng thì em chị sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng như đã nêu trên.

Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 594 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại“. Như vậy, ở đây nếu hành vi của em chị là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng thì phải có nghĩa vụ bồi thường cho bện bị thiệt hại (anh A).

Trong trường hợp cần tư vấn pháp luật hình sự, bạn có thể liên hệ với Luật sư của Luật Hoàng Phi qua TỔNG ĐÀI  TƯ VẤN LUẬT MIỄN PHÍ 19006557 để được tư vấn.