Sự kiện pháp lý là gì?

Trong cuộc sống con người thường phải trải qua nhiều sự kiện làm phát sinh các quan hệ trong xã hội, trong đó phổ biến nhất là sự kiện pháp lý. Vậy sự kiện pháp lý là gì? Sau đây, Luật Hoàng Phi xin cung cấp cho Quý vị những thông tin hữu ích liên quan đến vấn đề trên thông qua bài viết dưới đây.

Sự kiện pháp lý là gì?

Sự kiện pháp lý là sự việc nảy sinh trong cuộc sống làm phát sinh, thay đổi và chấm dứt một quan hệ pháp luật theo nghiên cứu của nhiều học giả.

Quan hệ pháp luật là các quan hệ xã hội được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp luật khác nhau. Những quan hệ xã hội này được xác lập, phát triển, tồn tại hay chấm dứt dựa trên quy định của pháp luật, các bên tham gia vào quan hệ đó là những chủ thể có quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý phát sinh được pháp luật quy định và Nhà nước sẽ bảo đảm thực hiện.

VD: Quan hệ hôn nhân, quan hệ dân sự, quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động thông qua hợp đồng lao động,…

Sự kiện pháp lý có đặc điểm như thế nào?

Từ những phân tích về sự kiện pháp lý là gì?, có thể thấy không phải mọi sự kiện diễn ra trong xã hội đều được coi là sự kiện pháp lý. Một sự việc chỉ được coi là sự kiện pháp lý khi nó có những đặc điểm sau:

– Sự kiện phải được thể hiện trên thực tế dưới dạng hành vi hoặc những sự kiện nằm ngoài ý chí của con người nhưng để lại hậu quả thực tiễn với các chủ thể tham gia quan hệ đó.

– Sự kiện đó được đề cập trong phần giả định của các quy phạm pháp luật và khi nó xảy ra thì sẽ làm cho quy tắc xử sự nêu trong phần quy định của quy phạm phát sinh hiệu lực.

– Khi sự kiện đó xảy ra thì sẽ gây ra những hậu quả pháp lý nhất định, tức là làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật.

Ví dụ: Luật Hôn nhân gia đình Việt Nam quy định nam, nữ đủ tuổi kết hôn phải làm thủ tục đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật. Đây là sự kiện pháp lý vì nó làm phát sinh quan hệ hôn nhân giữa các chủ thể.

Trên thực tế, nhiều người thường hay nhầm lẫn đám cưới là sự kiện pháp lý vì nó là sự kiện đánh dấu sự khởi đầu của cuộc sống hôn nhân. Tuy nhiên, đám cưới chỉ là sự công khai với họ hàng, người thân của cặp vợ chồng, không đáp ứng các điều kiện trên nên nó không phải là sự kiện pháp lý.

Nhằm giúp Quý vị tránh được sự nhầm lẫn tương tự tình huống trên, sau đây, chúng tôi xin đưa ra một số tiêu chí để nhận biết sự kiện pháp lý trong đời sống như sau:

Sự kiện pháp lý gồm những loại nào?

Sự kiện pháp lý có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau dựa vào các tiêu chí phân loại khác nhau. Cụ thể:

1/ Căn cứ vào vào mối liên hệ giữa sự kiện thực tế xảy ra với ý chí của thể tham gia quan hệ pháp luật

Sự kiện pháp lý được chia thành hai loại: sự biến và hành vi.

– Sự biến

Là những sự kiện pháp lí xảy ra và hậu quả của nó nằm ngoài ý chí của chủ thể quan hệ pháp luật. Đó là những hiện tượng tự nhiên như thiên tai, chiến tranh, dịch bệnh, sinh tử,… mà sự xuất hiện của chúng đã làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ pháp lý của các chủ thể theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, sự biến còn phải gắn liền với đời sống con người và dẫn tới hậu quả pháp lý mới được coi là sự biến. Những hiện tượng tự nhiên như thiên tai, bão lũ xảy ra ở nơi hoang vắng không có người ở, thì chỉ là sự kiện thông thường, không được coi là sự kiện pháp lý. Những hiện tượng tự nhiên như mưa, gió, nhật thực, nguyệt thực, hoa quả đâm chồi nảy lộc vào mùa xuân,….cũng không phải là sự kiện pháp lí vì chúng là quá trình phát triển thông thường của tự nhiên, không gắn với cuộc sống của con người và không dẫn tới hậu quả pháp lý nào.

Để làm rõ hơn về khái niệm trên, chúng tôi xin đưa ra ví dụ sau:

Công ty A và công ty B ký kết hợp đồng mua bán trái cây. Hai bên đã thỏa thuận giao hàng bằng tàu đến cảng Hải Phòng. Tuy nhiên, đến thời hạn giao hàng, tại Hải Phòng xảy ra bão khiến cho biển động, tàu không di chuyển được.

Đây là sự biến vì việc xảy ra bão nằm ngoài dự đoán của hai bên và làm thay đổi nghĩa vụ giao hàng trong hợp đồng, khiến cho bên bán bị giao hàng chậm so với thời hạn.

Ngược lại, trong trường hợp xảy ra bão nhưng bên bán vẫn hoàn thành nghĩa vụ theo quy định của hợp đồng thì nó không được coi là sự biến.

Sự biến pháp lý bao gồm hai loại là sự biến tuyệt đối và sự biến tương đối.

+ Sự biến tuyệt đối là sự kiện vốn là kết quả của một hiện tượng tự nhiên nhưng làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật.

Ví dụ: Các sự kiện như đổ nhà, chết người, đắm tàu… do thiên tai như bão lụt, sóng thần… gây ra là những sự biến tuyệt đối vì chúng có thể làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt nhiều quan hệ pháp luật.

+ Sự biến tương đối là sự kiện vốn là kết quả của một sự việc hoặc hành vi xảy ra trong thực tế nhưng làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật.

Ví dụ: Một con chó cắn bị thương người qua đường thì sự bị thương của người qua đường là một sự biến tương đối vì nó làm phát sinh quan hệ pháp luật về bồi thường thiệt hại giữa chủ của con chó với người bị thương.

– Hành vi

Là sự kiện pháp lí xảy ra do ý chí của chủ thể quan hệ pháp luật, được thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động.

VD: Hành động ký tên trong hợp đồng bằng văn bản làm phát sinh quan hệ hợp đồng giữa hai bên, việc không tố giác người phạm tội,….

Tuy nhiên, hành vi đó phải do chính chủ thể có đầy đủ nhận thức thực hiện dẫn tới các hậu quả pháp lý theo quy định của pháp luật. Ngược lại, hành vi do những người mất khả năng nhận thức, hạn chế về nhận thức thực hiện không được coi là sự kiện pháp lý mà chỉ lá sự biến pháp lý do họ không nhận thức, làm chủ được hành vi của mình nên họ không thể chịu trách nhiệm pháp lý cho những hậu quả do hành vi của mình gây ra.

2/ Căn cứ vào hậu quả pháp lý

Sự kiện pháp lý được chia thành ba loại:

– Sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ pháp luật

VD: Việc kết hôn dẫn đến hình thành quan hệ hôn nhân. 

– Sự kiện pháp lý làm thay đổi quan hệ pháp luật

VD: Việc sáp nhập doanh nghiệp A và doanh nghiệp Bcó thể làm thay đổi chủ thể và cả một số nội dung của quan hệ hợp đồng còn dang dở mà bên A đã ký kết và đã chuyển giao cho B tiếp tục thực hiện.

– Sự kiện pháp lý làm chấm dứt quan hệ pháp luật

VD: Sự kiện người chết làm chấm dứt quan hệ hôn nhân gia đình, quan hệ xã hội, quan hệ lao động,… của công dân đó với nhà nước và xã hội.

Tuy nhiên, cách phân loại này chỉ có tính chất tương đối vì cùng một sự kiện pháp lý có thể làm phát sinh quan hệ pháp luật này nhưng lại làm thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật khác.

VD: Sự kiện người chết làm chấm dứt các quan hệ pháp luật của công dân nhưng đồng thời cũng làm phát sinh quan hệ thừa kế.

3/ Căn cứ vào số lượng sự kiện thực tế tạo thành sự kiện pháp lý

Sự kiện pháp lý gồm hai loại: sự kiện pháp lý đơn nhất và sự kiện pháp lý phức hợp.

– Sự kiện pháp lý đơn nhất

Là sự kiện chỉ bao gồm một sự kiện thực tế mà pháp luật gắn sự kiện thực tế này với việc làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ pháp luật.

Ví dụ: A đưa xe vào bãi giữ xe và nhận vé giữ xe, đó là một sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ hợp đồng gửi giữ giữa A với người giữ xe và là sự kiện pháp lý đơn nhất.

– Sự kiện pháp lý phức hợp

Là sự kiện bao gồm nhiều sự kiện thực tế mà nếu thiếu đi một trong các sự kiện cấu thành tập hợp đó thì quan hệ pháp luật không thể phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt.

Ví dụ: Quan hệ nghỉ hưu của người lao động chỉ phát sinh khi họ có đủ các điều kiện về độ tuổi, số năm đóng bảo hiểm và quyết định cho nghỉ hưu của chủ thể có thẩm quyền…

Sự kiện pháp lý có ý nghĩa như thế nào?

Sự kiện pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng và thực hiện pháp luật vì nó làm phát sinh, thay đổi và chấm dứt quan hệ pháp luật, từ đó giúp cơ quan nhà nước có căn cứ để xác định nguồn luật điều chỉnh nhằm quản lý, giải quyết các vấn đề giữa các chủ thể trong quan hệ pháp luật được thuận lợi, dễ dàng hơn.

Ngoài ra, sự kiện pháp lý còn là cơ sở để xây dựng pháp luật vì bản chất sự việc pháp lý là những sự kiện thông thường diễn ra trên thực tế mà pháp luật lại được sinh ra thực tiễn đời sống xã hội, gắn liền với xã hội. Vì vậy, khi xây dựng pháp luật, các nhà làm luật cần nắm chắc sự kiện pháp lý để xây dựng những quy định pháp luật phù hợp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các cá thể trong xã hội.

Trên đây là những chia sẻ liên quan đến sự kiện pháp lý là gì? và các vấn đề có liên quan chúng tôi chia sẻ. Quý độc giả có những quan tâm, thắc mắc, vui lòng liên hệ chúng tôi theo số 1900 6557, trân trọng cảm ơn!