Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng có được xem là tội phạm không?

Câu hỏi:

Tôi có một cậu em họ hiện đang là sinh viên trên Sài Gòn, cuối tuần trước có một vụ cướp ở một tiệm vàng trên địa bàn quận nhất. Em tôi có tình cờ đi qua đúng lúc vụ cướp diễn ra nên có tham gia truy bắt tên cướp. Trong lúc đang giằng co với tên cướp để lấy lại số vàng thì em tôi có đạp tên cướp ngã ra đường. Tên cướp bị xe chạy trên đường đụng phải dẫn đến gãy tay trái. Xin hỏi, trường hợp của em tôi  có phải là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay không? Nếu phải thì em tôi có thể bị xử lý như thế nào?

Trả lời:

Với câu hỏi của bạn Luật sư của Hoàng Phi xin trả lời như sau:

Theo Điều 22 Bộ luật hình sự 2015 quy định về phòng về chính đáng như sau:

“Điều 22. Phòng vệ chính đáng

1.  Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.

Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.

2.  Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.”

Có thể thấy, vấn đề quan trong trong trường hợp này là xác định xem em trai bạn có hành vi vượt quá giới hạn của phòng về chính đáng hay không. Để xác định được vấn đề này cần có sự phân tích đánh giá những nội dung sau:

Thứ nhất, nạn nhân trong trường hợp này là một người thực hiện hành vi cướp tài sản ở cửa tiệm vàng. Thiệt hại mà người này phải chịu khi giằng co với em trai bạn là gãy tay trái. Một cách chung nhất, vết thương do gãy tay là vết thương có thể lành lại sau khi được chữa trị, chức năng của tay và các hoạt động bình thường của cơ thể có thể được khôi phục lại hoặc trong trường hợp nặng thì sẽ để lại cố tật. Vậy nên có thể thấy, về cơ bản hậu quả của việc gãy tay gây ra đối với sức khỏe của tên cướp là không quá lớn, không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, đây chỉ là những nhận định mang tính chất chủ quan, cần có kết quả giám định thiệt hại sức khỏe đúng quy định của cơ quan có chức năng để xác định mức tổn hại sức khỏe thực tế.

Thứ hai, về sự cần thiết của hành vi phòng vệ. Cướp được hiểu là hành vi dùng vũ lực hay đe dọa dùng vũ lực để chiếm đoạt tài sản của người khác, đây cũng là hành vi mang tính chất nguy hiểm cao đối với xã hội bởi tính táo tợn, liều lĩnh và côn đồ của người thực hiện.

Vậy nên, khi ở vào tình huống này, việc dùng các biện pháp mạnh, dùng vũ lực để ngăn cản hành vi phạm tội, bắt giữ người phạm tội là điều cần thiết. Như bạn có cung cấp thì em trai bạn trong quá trình giằng co có đạp tên cướp ngã ra đường, trong tình huống nguy hiểm và cấp bách về thời gian như vậy thi hành vi này nhiều khả năng là không nhằm cố ý gây thương tích cho tên cướp mà chỉ là hành vi vô ý nhằm lấy lại tài sản bị cướp là số vàng bị cướp.

Từ những phân tích trên có thể thấy rằng, việc đánh giá một hành vi có vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Trong trường hợp của em trai bạn, theo những thông tin bạn cung cấp thì nhiều khả năng hành vi của em trai bạn sẽ được coi là hành vi phòng về chính đáng trong giới hạn được pháp luật cho phép và như vậy thì em trai bạn sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình.

Trong trường hợp cần tư vấn thêm, khách hàng có thể liên hệ với Luật sư của Luật Hoàng Phi qua TỔNG ĐÀI TƯ VẤN LUẬT HÌNH SỰ 19006557 để được tư vấn.