Khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản thì hợp đồng sẽ được thực hiện như thế nào?

Câu hỏi:

Xin chào Luật sư, tôi có một câu hỏi muốn được Luật sư tư vấn như sau. Tôi có giao kết hợp đồng bán vườn keo gồm 100 cây cây keo. Tuy nhiên, khi bên mua chưa đến đốn keo thì khô hạn bất thường kéo dài gây cháy vườn, mặc dù đã cố gắng khắc phục nhưng nửa số keo đã bị thiêu rụi. Vậy trong trường hợp này việc thực hiện hợp đồng của tôi sẽ xử lý như thế nào? Tôi xin cảm ơn!

Trả lời:

Chào bạn, với câu hỏi của bạn Luật sư tư vấn dân sự của Luật Hoàng Phi xin được trả lời như sau:

Theo như bạn trình bày thì việc bán toàn bộ 100 cây keo không thực hiện được do hoàn cảnh khô hạn gây cháy vườn keo. Theo quy định tại Điều 420 Bộ luật Dân sự 2015 về Thực hiện hợp đồng khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản:

1. Hoàn cảnh thay đổi cơ bản khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Sự thay đổi hoàn cảnh do nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi giao kết hợp đồng;

b) Tại thời điểm giao kết hợp đồng, các bên không thể lường trước được về sự thay đổi hoàn cảnh;

c) Hoàn cảnh thay đổi lớn đến mức nếu như các bên biết trước thì hợp đồng đã không được giao kết hoặc được giao kết nhưng với nội dung hoàn toàn khác;

d) Việc tiếp tục thực hiện hợp đồng mà không có sự thay đổi nội dung hợp đồng sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho một bên;

đ) Bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép, phù hợp với tính chất của hợp đồng mà không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích.

2. Trong trường hợp hoàn cảnh thay đổi cơ bản, bên có lợi ích bị ảnh hưởng có quyền yêu cầu bên kia đàm phán lại hợp đồng trong một thời hạn hợp lý.

3. Trường hợp các bên không thể thỏa thuận được về việc sửa đổi hợp đồng trong một thời hạn hợp lý, một trong các bên có thể yêu cầu Tòa án:

a) Chấm dứt hợp đồng tại một thời điểm xác định;

b) Sửa đổi hợp đồng để cân bằng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên do hoàn cảnh thay đổi cơ bản.

Tòa án chỉ được quyết định việc sửa đổi hợp đồng trong trường hợp việc chấm dứt hợp đồng sẽ gây thiệt hại lớn hơn so với các chi phí để thực hiện hợp đồng nếu được sửa đổi.

4. Trong quá trình đàm phán sửa đổi, chấm dứt hợp đồng, Tòa án giải quyết vụ việc, các bên vẫn phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ của mình theo hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản thì hợp đồng sẽ được thực hiện như thế nào?

Theo quy định trên, nếu hoàn cảnh thực hiện hơp đồng thay đổi cơ bản khiến cho một bên có thể bị thiệt hại nghiêm trọng nếu tiếp tục thực hiện hợp đồng, thì theo yêu cầu của bên đó, hợp đồng có thể chấm dứt hoặc sửa đổi nhằm bảo đảm sự cân bằng về quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

Hoàn cảnh thực hiện hợp đồng được coi là thay đổi cơ bản khi có những điều kiện sau:

Thứ nhất, sự thay đổi hoàn cảnh do nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi giao kết hợp đồng. Sự thay đổi hoàn cảnh thực hiện hợp đồng phải có tính khách quan, tức là không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của các bên trong hợp đồng. Ví dụ, bão, lũ, cháy, đình công, bạo động, có một quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền…

Thứ hai, tại thời điểm giao kết hợp đồng, các bên không thể lường trước được về sự thay đổi hoàn cảnh. Theo quy định này, hoàn cảnh thay đổi xảy ra sau khi hợp đồng đã được giao kết và các bên không thể lường trước về sự thay đổi này. Nghĩa là, sự thay đổi của hoàn cảnh nằm ngoài ý chí của các bên. Quy định này cũng thể hiện tính khách quan của sự thay đổi hoàn cảnh thực hiện hợp đồng.

Thứ ba, hoàn cảnh thay đổi lớn đến mức nếu như các bên biết trước thì hợp đồng đã không được giao kết hoặc được giao kết nhưng với nội dung hoàn toàn khác. Theo quy định này, sự thay đổi của hoàn cảnh thực hiện hợp đồng làm cho các bên không thể thực hiện được hợp đồng theo những điều khoản đã ký kết. Mức độ của sự thay đổi của hoàn cảnh có thể khiến cho việc giao kết hợp đồng sẽ không được diễn ra hoặc diễn ra với nội dung khác. Nếu như các bên biết trước sự thay đổi của hoàn cảnh mà vẫn giao kết hợp đồng với nội dung trước đó thì hợp đồng sẽ không thể thực hiện được hoặc việc thực hiện hợp đồng sẽ gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

Thứ tư, việc thay đổi hoàn cảnh thực hiện hợp đồng dẫn đến các bên buộc phải thay đổi nội dung của hợp đồng đã được giao kết trước đó. Nếu như không thay đổi nội dung của hợp đồng thì sẽ gây thiệt hại nghiêm trong cho một bên. Thiệt hại nghiêm trọng được đề cập ở đây được hiểu là nếu thiệt hại xảy ra, thì một trong các bên không đạt được mục đích giao kết hợp đồng.

Thứ năm, bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép, phù hợp với tính chất của hợp đồng mà không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích. Đây là quy định nhằm xác định nghĩa vụ của bên bị ảnh hưỏng bởi sự thay đổi của hoàn cảnh thực hiện hợp đồng. Nếu như bên có lợi ích bị ảnh hưởng có quyền yêu cầu chấm dứt hoặc sửa đổi hợp đồng thì bản thân họ cũng có nghĩa vụ ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh. hưởng của sự thay đổi hoàn cảnh đến lợi ích của mình. Khi bên có lợi ích bị ảnh hưởng đưa ra yêu cầu chấm dứt hoặc thay đổi nội dung của hợp đồng thì,phải chứng minh đầy đủ các điều kiện, đặc biệt phải chứng minh mình đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết mà vẫn không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích từ sự thay đổi đó.

Khi hoàn cảnh thực hiện hợp đồng thay đổi cơ bản, bên có lợi ích bị ảnh hưởng có quyền yêu cầu bên kia đàm phán lại nhằm thay đổi các nội dung của hợp đồng đã được ký kết trước đó. Tuy nhiên, quyền này phải được thực hiện trong một thời hạn hợp lý kể từ khi sự thay đổi của hoàn cảnh diễn ra trên thực tế. Nếu hết thời hạn được coi là hợp lý đó mà bên có lợi ích bị ảnh hưởng không yêu cầu bên kia đàm phán lại thì coi như họ đã không có nhu cầu đàm phán để thay đổi nội dung của hợp đồng và phải chấp nhận thiệt hại xảy ra nếu có.

Khi có đủ 5 điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này mà các bên không thể thỏa thuận được về việc sửa đổi hợp đồng trong một thòi hạn hợp lý thì một trong các bên có quyền yêu cầu Tòa án: (i) chấm dứt hợp đồng tại một thời điểm xác định, hoặc (ii) sửa đổi hợp đồng để cân bằng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên do hoàn cảnh thay đổi cơ bản. Tòa án chỉ được quyết định việc sửa đổi hợp đồng trong trường hợp việc chấm dứt hợp đồng sẽ gây thiệt hại lớn hơn so với các chi phí để thực hiện hợp đồng nếu được sửa đổi.

Về nguyên tắc, khi hợp đồng có hiệu lực thì các bên phải thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng, cho nên trong quá trình đàm phán sửa đổi chấm dứt hợp đồng, Tòa án giải quyết vụ việc, các bên vẫn phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ của mình theo hợp đồng, trừ trương hợp có thỏa thuận khác.

Như vậy, trường hợp của bạn thỏa mãn điều kiện được coi  là sự thay đổi hoàn cảnh cơ bản, vì việc mất nửa vườn keo là do nguyên nhân khách quan – khô hạn, hai bên không lường trước được vì là khô hạn bất thường và bạn cũng đã thực hiện mọi biện pháp mà không thể khắc phục. Do hoàn cảnh thay đổi cơ bản nên hợp đồng bán vườn keo 100 cây sẽ không thực hiện được nếu vẫn thực hiện thì quyền lợi của bên mua sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do vườn keo hiện giờ chỉ còn một nửa, vì vậy các bạn có thể thỏa thuận đàm phán lại nội dung hợp đồng cho phù hợp với thực tế hiện tại. Nếu không thỏa thuận được thì có thể yêu cầu Tòa án chấm dứt hợp đồng hoặc sửa đổi hợp đồng để đảm bảo lợi ích của các bên.

Trong trường hợp cần tư vấn thêm, khách hàng có thể liên hệ với Luật sư của Luật Hoàng Phi qua TỔNG ĐÀI TƯ VẤN LUẬT MIỄN PHÍ 19006557 để được tư vấn.