Quy định về người bào chữa theo Bộ luật Tố tụng hình sự mới nhất

Người bào chữa và bào chữa viên nhân dân là gì?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, khái niệm người bào chữa được quy định như sau:

Theo quy định tại Khoản 3 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 về bào chữa viên nhân dân:

Người bào chữa theo quy định pháp luật gồm những ai?

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:

Quyền và nghĩa vụ của người bào chữa

– Quyền của người bào chữa bao gồm:

+ Gặp, hỏi người bị buộc tội;

+ Có mặt khi lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, khi hỏi cung bị can và nếu người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai, hỏi cung đồng ý thì được hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can. Sau mỗi lần lấy lời khai, hỏi cung của người có thẩm quyền kết thúc thì người bào chữa có thể hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can;

+ Có mặt trong hoạt động đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói và hoạt động điều tra khác theo quy định của Bộ luật này;

+ Được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng báo trước về thời gian, địa điểm lấy lời khai, hỏi cung và thời gian, địa điểm tiến hành hoạt động điều tra khác theo quy định của Bộ luật này;

+ Xem biên bản về hoạt động tố tụng có sự tham gia của mình, quyết định tố tụng liên quan đến người mà mình bào chữa;

+ Đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật; đề nghị thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế;

+ Đề nghị tiến hành hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật này; đề nghị triệu tập người làm chứng, người tham gia tố tụng khác, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

+ Thu thập, đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;

+ Kiểm tra, đánh giá và trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;

+ Đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thu thập chứng cứ, giám định bổ sung, giám định lại, định giá lại tài sản;

+ Đọc, ghi chép và sao chụp những tài liệu trong hồ sơ vụ án liên quan đến việc bào chữa từ khi kết thúc điều tra;

+ Tham gia hỏi, tranh luận tại phiên tòa;

+ Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

+ Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án nếu bị cáo là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự.

– Nghĩa vụ của người bào chữa:

+ Sử dụng mọi biện pháp do pháp luật quy định để làm sáng tỏ những tình tiết xác định người bị buộc tội vô tội, những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo;

+ Giúp người bị buộc tội về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ;

+ Không được từ chối bào chữa cho người bị buộc tội mà mình đã đảm nhận bào chữa nếu không vì lý do bất khả kháng hoặc không phải do trở ngại khách quan;

+ Tôn trọng sự thật; không được mua chuộc, cưỡng ép hoặc xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật;

+ Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án; trường hợp chỉ định người bào chữa theo quy định tại khoản 1 Điều 76 của Bộ luật này thì phải có mặt theo yêu cầu của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát;

+ Không được tiết lộ bí mật điều tra mà mình biết khi thực hiện bào chữa; không được sử dụng tài liệu đã ghi chép, sao chụp trong hồ sơ vụ án vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân;

+ Không được tiết lộ thông tin về vụ án, về người bị buộc tội mà mình biết khi bào chữa, trừ trường hợp người này đồng ý bằng văn bản và không được sử dụng thông tin đó vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

– Người bào chữa vi phạm pháp luật thì tùy tính chất, mức độ vi phạm mà bị hủy bỏ việc đăng ký bào chữa, bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định của luật.

Tư vấn quy định về người bào chữa theo Bộ luật Tố tụng hình sự

Thứ nhất: Người bào chữa

Người bào chữa là người được người bị buộc tội nhờ bào chữa hoặc cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chỉ định và được cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận việc đăng ký bào chữa.         

Theo khoản 2 Điều luật đang được bình luận, người bào chữa có thể là một trong những người sau:

– Luật sư. Luật sư là người hoạt động bào chữa chuyên nghiệp và làm việc trong đoàn luật sư. Một người có đủ các điều kiện sau đây thì có thể được gia nhập đoàn luật sư: là công dân Việt Nam thường trú tại Việt Nam; có trình độ Đại học Luật; tốt nghiệp khoá đào tạo luật sư ở Việt Nam hoặc ở nước ngoài được pháp luật Việt Nam công nhận, trừ trường hợp được miễn đào tạo theo quy định tại Điều 9 Pháp lệnh luật sư; có phẩm chất đạo đức tốt; không phải là cán bộ, công chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức. Cán bộ, công chức không được hành nghề luật sư.

– Người đại diện hợp pháp của người bị buộc tội như: cha, mẹ, vợ, chồng, anh, chị, em ruột, người đỡ đầu v.v…

– Bào chữa viên nhân dân. Bào chữa viên nhân dân là công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, trung thành với Tổ quốc, có phẩm chất đạo đức tốt, có kiến thức pháp lý, đủ sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao, được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoặc tổ chức thành viên của Mặt trận cử tham gia bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình.

– Trợ giúp viên pháp lý trong trường hợp người bị buộc tội thuộc đối tượng được trợ giúp pháp lý

Thứ hai: Người không được bào chữa:

Để bảo đảm sự vô tư, khách quan khi thực hiện nhiệm vụ bào chữa, khoản 4 Điều luật đang được bình luận quy định những người sau đây không được bào chữa:

– Người đã tiến hành tố tụng vụ án đó; người thân thích của người đã hoặc đang tiến hành tố tụng vụ án đó;

– Người tham gia vụ án đó với tư cách là người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;

– Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người bị kết án mà chưa được xoá án tích, người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.

Một người bào chữa có thể bào chữa cho nhiều người bị buộc tội trong cùng một vụ án nếu quyền và lợi ích của họ không đối lập nhau. Nếu quyền và lợi ích của những người bị buộc tội đối lập nhau thì người được bào chữa chỉ được làm bào chữa cho một bên. Nhiều người bào chữa có thể bào chữa cho một người bị buộc tội.

Điều luật đang được bình luận có những sửa đổi, bổ sung mới: quy định về nghĩa vụ xem xét, cấp giấy chứng nhận bào chữa của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án bị hủy bỏ; quy định thời hạn cụ thể của việc xem xét cấp giấy chứng nhận người bào chữa bị hủy bỏ. Bổ sung thêm trường hợp người được bào chữa và người không được bào chữa. Những sửa đổi, bổ sung đó có ý nghĩa rất lớn đối với việc thực hiện quyền bào chữa của người bị buộc tội.