Chắc hẳn với nhiều người quan tâm tình hình chính trị trên thế giới đã nghe nhắc về thượng viện và hạ viện. Nhưng hẳn là nhiều bạn chưa  hiểu rõ về nó hoặc hiểu sơ sơ nó như Quốc hội Việt Nam. Vậy thượng viện là gì chắc hẳn là câu hỏi được nhiều người quan tâm và tìm hiểu.

Thượng viện là gì?

Tại một số quốc gia, Thượng viện có tên là Viện nguyên lão bắt nguồn từ tên gọi của Viện nguyên lão La Mã cổ đại ( Nguồn gốc của nó xuất phát từ từ senex, có nghĩa đen là “ông già”). Ở La Mã cổ đại, thượng viện là một trong những cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Nó được tạo ra từ số hội đồng trưởng lão của các gia tộc quý tộc của vị vua La Mã đầu tiên Romulus. Ban đầu thượng viện bao gồm khoảng một trăm người.

Các thành viên của Thượng viện dự kiến ​​sẽ được gọi là thượng nghị sĩ. Việc sử dụng đầu tiên của thuật ngữ senate để chỉ định thượng viện bắt nguồn từ Hiến pháp Hoa Kỳ, sau đó được bắt chước bởi nhiều nước khác trên toàn thế giới. Các nhà ngôn ngữ học cho rằng nguồn gốc của khái niệm này gắn liền với một trong những hình thức trật tự xã hội lâu đời nhất trên thế giới, trong đó quyền lực ban đầu thuộc về những người được gọi là trưởng lão bộ lạc. Khái niệm này đã trở nên phổ biến sau khi Thượng viện được luật hóa ở La Mã cổ đại. Nó được thành lập vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên và không còn tồn tại vào thế kỷ thứ 6 sau Công nguyên.

Thượng viện với tư cách là một cơ quan nhà nước lập pháp lần đầu tiên xuất hiện ở La Mã cổ đại. Về bản chất, thượng viện là một sự tiến hóa của Hội đồng trưởng lão. Thượng viện đã có một tác động rất lớn đến chính sách công và tài chính, các quyết định của nó có hiệu lực của pháp luật.

Đặc điểm của thượng nghị viện

Bên cạnh việc giải đáp thượng viện là gì thì bài viết xin đưa ra một số điểm đặc trưng của thượng viện và khác với hạ viện như sau:

Thượng viện có những quyền lực riêng mà hạ viện không có và ngược lại hạ viện cũng có những quyền lực riêng. Điều này thay đổi tuỳ thuộc vào hiến pháp từng quốc gia sẽ quyết định quyền hạn của thượng viện.

Thượng viện có quyền xem xét các vấn đề được đưa ra bởi hạ viện nhưng ở một số nước, thượng nghị sĩ không có vai trò khởi xướng hay phủ quyết lập pháp, riêng ở Hoa Kỳ, thượng nghị sĩ có quyền đề xướng luật, nhưng luật chi tiêu và đánh thuế phải xuất phát từ hạ viện.

Thượng viện có quyền đặt vấn đề với nhánh hành pháp, sau khi các nghị quyết được thông qua bởi hạ viện.

Bên cạnh đó ở nhiều nước, các thành viên thượng viện thường không phải được bầu đại chúng mà quyền thành viên có thể do kế thừa hoặc do bổ nhiệm.

Các thành viên đại diện cho các đơn vị hành chính của một liên bang. Trong trường hợp này, Thượng nghị viện còn được gọi là Viện bang biểu, các thành viên được chỉ định bởi các bang và đại diện cho quyền lợi các tiểu bang của một liên bang.

Thượng viện có ít ghế hơn hạ viện.

Nhiệm kỳ thành viên thượng viện thường dài hơn của hạ viện, thậm chí cả đời.

Các thành viên được bầu theo từng phần, tức là mỗi năm một phần trong thượng viện sẽ được bầu lại, chứ không phải cả viện. Tuy nhiên, điều này thay đổi tùy thuộc vào các quốc gia khác nhau.

Thượng viện tại một số quốc gia

Tại Hoa Kỳ thượng viện có tổng cộng 100 thượng nghị sĩ, mỗi bang có 2 thượng nghị sĩ đại diện với nhiệm kỳ 6 năm. Hiến pháp Mỹ trao cho Thượng viện quyền “kiểm tra và cân bằng quyền lực” của các thành phần khác trong chính phủ liên bang với việc phê duyệt các đề cử của tổng thống, trong đó có các đề cử đối với chức vụ như thẩm phán Tòa án tối cao, và quyền bầu Phó Tổng thống trong trường hợp không có ai nhận đa số phiếu đại cử tri. Các thượng nghị sĩ cũng được trao quyền thông qua hay phủ quyết các hiệp ước của Mỹ với nước ngoài. Ngoài ra tại Hoa Kỳ, thượng viện cũng có vai trò đặc biệt trong các cuộc điều tra cấp liên bang.

Thượng viện đóng một vai trò quan trọng trong đời sống chính trị của Pháp. Đây là một trong những nhánh của quyền lực lập pháp, ở thượng viện quốc hội, trong đó, theo quy định, không có tranh luận chính trị nóng bỏng, giới truyền thông ít chú ý đến Thượng viện Pháp.

Tại Canada thành viên của thượng viện Canada do thủ tướng chỉ định và do Toàn quyền bổ nhiệm, nhiệm kỳ kéo dài đến năm họ 75 tuổi.

Tại Anh thượng viện Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland được gọi là Viện Quý tộc bao gồm các nghị viên Tinh thần và nghị viên Thế tục.

Trên đây là phần giải đáp thắc mắc của chúng tôi về vấn đề: Thượng viện là gì. Nếu trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu và giải quyết vấn đề còn điều gì mà bạn đọc thắc mắc hay quan tâm bạn có thể liên hệ chúng tôi qua tổng đài tư vấn pháp luật để được hỗ trợ.