Lương tâm là gì?

Trong cuộc sống mỗi khi làm bất cứ việc gì đó bản thân chúng ta hay có suy nghĩ không thẹn với lòng, làm việc mà lương tâm không cắn rứt. Vậy lương tâm là gì? Lương tâm có quan trọng hay không? Hãy đi tìm hiểu để có câu trả lời qua bài viết.

Lương tâm là gì?

Có rất nhiều cách hiểu và định nghĩa khác nhau đưa ra về câu hỏi lương tâm là gì. Đây là vấn đề khá trừu tượng để được quy định thành định nghĩa chung cho nhân loại không hề dễ.

Theo quan niệm duy tâm mà Hêghen cho rằng lương tâm là sản phẩm của tinh thần khách quan. Ông là người đầu tiên đặt vấn đề về nội dung khách quan của lương tâm. Theo Hegel, tiêu chuẩn của lương tâm phụ thuộc vào đạo đức của những xã hội khác nhau, còn hình thức của nó phụ thuộc vào các cá nhân khác nhau. Hai cái đó có thể ăn khớp hoặc mâu thuẫn với nhau.

Theo các nhà duy vật thế kỷ 17-18 lại khẳng định lương tâm là một phạm trù đạo đức học, là yếu tố quan trọng cấu thành đạo đức và chú ý đến vai trò của lương tâm trong đời sống đạo đức. Đặc biệt Spinoza và Lock và nhấn mạnh cần phải giáo dục lương tâm. Tuy nhiên chưa có quan niệm nào lý giải đúng bản chất của lương tâm

Hiện nay theo cách hiểu tại sách giáo khoa Giáo dục công dân có giải thích về lương tâm như sau: Lương tâm là năng lực tự đánh giá và điểu chỉnh hành vi đạo đức của bản thân trong các mối quan hệ với người khác và xã hội.

Lương tâm có thể hiểu là là loại ý thức đặc trưng – ý thức đạo đức, một cảm thức nội tại về cái đúng và cái sai. Và nó là ý thức có sức mạnh bắt buộc. Chúng ta cảm thấy bị nó thúc ép trước khi quyết định làm một vấn đề, một việc nào đó. Lương tâm cũng sẽ ra lệnh, chi phối quyết định và hành động của chúng ta. Nếu chúng ta làm trái lương tâm, quyết theo theo thì bản thân luôn sống trong trạng thái cảm thấy ăn năn hay lo sợ. Lương tâm là năng lực mang tính tự giác của con người tự giám sát bản thân, tự đề ra cho mình nghĩa vụ đạo đức phải hoàn thành, tự đánh giá hành vi của mình. Nói rộng ra, lương tâm là ý thức chủ quan của cá nhân về nghĩa vụ và trách nhiệm của mình đối với xã hội, được coi như là nghĩa vụ và trách nhiệm đối với bản thân.

Trạng thái của lương tâm

Hai trạng thái của lương tâm là thanh thản và cắn rứt. Lương tâm dù ở trạng thái nào cũng có ý nghĩa đối với cá nhân, cụ thể:

+ Trạng thái thanh thản là trạng thái thể hiện sự vui sướng, hài long về công việc gì đó mà mình đã làm được, làm đúng theo lương tâm bản thân. Ví dụ khi bản thân nhặt được của rơi nhưng băn khoăn không biết có nên trả lại người đánh mất hay giữ của riêng. Lương tâm không cho phép và trả lại người đã đánh rơi tiền thì bản thân cảm thấy nhẹ nhõm và vui vì đã làm được việc tốt.

 + Trạng thái cắn rứt: thể hiện sự cắn rứt, hối hận lương tâm. Khi làm việc sai trái, việc xấu hoặc không phù hợp bản thân luôn suy nghĩ lo lắng về vấn đề ấy. Nhặt được của rơi mà lấy không trả người đã đánh mất thì luôn lo lắng họ phát hiện, đòi lại trách móc mình, lương tâm không được yên.

Vai trò của lương tâm

Lương tâm có vị trí vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội và đạo đức con người. Lương tâm chi phối hành động, quyết định hành động con người làm việc tốt, việc thiện. Lương tâm tạo động lực thúc đẩy chủ thể làm điều thiện, làm tròn nghĩa vụ của mình, dũng cảm tự thú sai lầm, kiên quyết sửa chữa sai lầm.

Lương tâm sẽ trừng phạt con người nếu con người có ý nghĩ và hành vi ác, bản thân luôn cắn rứt lương tâm, làm gì cũng không yên.

Lương tâm là hạt nhân đạo đức của nhân cách. Một người có lương tâm đẹp sẽ tạo nhân cách tốt, ứng xử chân thành tử tế với mọi người.

Lương tâm giúp cuộc sống con người ổn định, yên bình và hạnh phúc hơn.

Cách rèn luyện để có lương tâm tốt

Lương tâm có vai trò và tầm quan trọng đối với mỗi người, xã hội. Lương tâm xuất phát từ chính bản thân mỗi người và cũng được hình thành và rèn luyện qua học tập, cuộc sống chúng ta. Để có lương tâm tốt, hướng thiện bản thân con người nên:

Thường xuyên rèn luyện đạo đức theo quan niệm tiến bộ.

Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bản thân một cách tự nguyện

Bồi dưỡng những tình cảm trong sáng đẹp đẽ giữa người với người

Sống vì mọi người, loại bỏ cái tôi, cái ích kỷ của bản thân mình, không sân si với người và với đời. Làm việc nghĩ trước nghĩ sau, đúng pháp luật, đạo đức và lương tâm.

Với những thông tin trên đây, chúng tôi tin rằng Quý khách hàng đã phần nào nắm được nội dung lương tâm là gì. Trong trường hợp Quý khách hàng có bất cứ thắc mắc gì về bài viết cũng như vấn đề có liên quan, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ thực hiện.