Hương ước là gì?

Hương ước xuất hiện nhiều trong các bài bài học lịch sử, văn học cũ. Tuy nhiên, nó còn là một khái niệm khá mới lạ đối với tất cả chúng ta. Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc một số nội dung liên quan tới vấn đề Hương ước là gì?

Hương ước là gì?

Hương ước hay quy ước được gọi chung là hương ước và được hướng dẫn tại Thông tư số 03/2000/TTLT-BTP-BVHTT-BTTUBTUMTTVN giữa Bộ Tư pháp, Bộ Văn hóa Thông tin và Ban Thường vụ Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cụ thể:

Hương ước là văn bản quy phạm xã hội trong đó quy định các quy tắc xử sự chung do cộng đồng dân cư cùng thỏa thuận đặt ra để điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của nhân dân nhằm giữ gìn và phát huy những phong tục, tập quán tốt đẹp và truyền thống văn hóa trên đị bàn làng, bản, thôn, ấp, cụm dân cư, góp phần hỗ trợ tích cực cho việc quản lý Nhà nước bằng pháp luật.

Đặc điểm của Hương ước

Để giúp Quý độc giả hiểu hơn về hương ước là gì? chúng tôi chia sẻ thêm về các đặc điểm của hương ước, cụ thể như sau:

– Là kết ước của người dân, được thể hiện bằng một loại văn bản với nhiều tên gọi khác nhau như: Hương ước làng, quy ước làng … Trong dân gian cũng còn nhiều loại hình kết ước của người dân được thể hiện bằng các câu tục ngữ, lời nói có vần, vần, phương ngôn, ngạn ngữ truyền miệng, không được thực hiện bằng văn bản thì không phải là hương ước.

– Do cộng đồng dân cư cùng thỏa thuận đặt ra trên cơ sở sự nhất trí của tập thể cộng đồng dân cư. Đây cũng là một trong những nguyên tắc xây dựng hương ước, quy ước, bất cứ một cá nhân hay một cơ quan, tổ chức vào xây dựng văn bản và tự gói đó là hương ước, quy ước đều là không đúng, không phù hợp với tính chất, đặc trung và nguyên tắc xây dựng hương ước, quy ước.

– Hương ước cũng là một loại văn bản quy phạm, có nghĩa là nó cũng chứa đựng nguyên tắc bắt buộc hoặc cho phép cá nhân, tổ chức được làm hoặc không được làm một việc gì đó trong cuộc sống hàng ngày tại địa phương, nhưng đấy là các quy phạm xã hội do cộng đồng dân cư thỏa thuận đặt ra và cùng nhau thực hiện.

– Các quy định trong hương ước, quy ước không được trái với quy định của pháp luật, nếu trái thì phải loại bỏ những quy định đó.

– Trên thực tế, hương ước, quy ước được xây dựng chủ yếu để điều chỉnh các quan hệ tự quản tại cộng đồng dân cư, là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực xã hội – dân cư mà pháp luật không điều chỉnh hoặc chỉ điều chỉnh ở mức độ quy định các nguyên tắc chung như: Việc tổ chức ma chay, cưới xin, bảo vệ trật tự trị an, phát triển sản xuất, khuyến khích học hành, giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống, giải quyết các tranh chấp hoặc những vi phạm nhỏ trong nhân dân, các phương thức vụ thể tại địa phương để xóa đói, giảm nghèo …

Nội dung và hình thức của hương ước

– Nội dung của hương ước do cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố quyết định, bao gồm một hoặc một số lĩnh vực của đời sống xã hội mà pháp luật chưa quy định hoặc quy định nguyên tắc ; ghi nhận các phong tục, tập quán tốt đẹp và biện pháp hạn chế, tiến tới xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan; phù hợp với yêu cầu tự quản của cộng đồng dân cư.

– Hương ước được thể hiện dưới hình thức văn bản, có chữ ký xác nhận của Trưởng ban công tác Mặt trận, Trưởng thôn hoặc Tổ trưởng tổ dân phố. Hương ước sau khi được công nhận có đóng dấu giáp lai của Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp huyện).

– Ngôn ngữ trong hương ước là tiếng Việt được trình bày ngắn gọn, rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu, phù hợp với cộng đồng dân cư.

– Đối với thôn, tổ dân phố có nhiều dân tộc cùng sinh sống và sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau thì cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố xem xét, quyết định việc dịch hương ước sang tiếng dân tộc thiểu số để bảo đảm huy động đông đảo người dân tham gia ý kiến, biểu quyết thông qua dự thảo hưởng ước và thực hiện sau khi được công nhận

– Hương ước được xây dựng trên các nguyên tắc sau:

+ Phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước, đạo đức xã hội, phong tục tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư.

+ Tự nguyện, trên cơ sở thỏa thuận, thống nhất của cộng đồng dân cư; phát huy đầy đủ quyền làm chủ của Nhân dân; dựa trên nhu cầu tự quản của cộng đồng dân cư.

+ Bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; xây dựng các giá trị văn hóa mới phù hợp với đặc điểm tình hình  của cộng đồng dân cư.

+ Không vi phạm quyền con người, quyền công dân, đảm bảo bình đẳng giới.

+ Không đặt ra các khoản phí, lệ phí, phạt tiền, phạt vật chất.

+ Trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân trong thực hiện hương ước.

Trách nhiệm của gia đình, cá nhân trong hương ước

– Hộ gia đình, cá nhân trong thôn, tổ dân phố có trách nhiệm tự tìm hiểu, tôn trọng, tuân thủ và thực hiện hương ước, quy ước dã được công nhận.

– Khi phát hiện hành vi vi phạm hương ước, hộ gia đình, cá nhân trong thông, tổ dân phố có trách nhiệm nhắc nhở, đề nghị chấm dứt hành vi vi phạm và khắc phục hậu quả hoặc phản ánh, kiến nghị với trưởng thôn hoặc Tổ trường tổ dân phố, trưởng ban công tác mặt trận hoặc người đứng đầu các tổ chức chính trị – xã hội của thôn, tổ dân phố để xem xét, giải quyết theo quy định của hương ước.

– Khi phát hiện hương ước chưa được Ủy ban nhân dân cấp huyện công nhận mà vẫn thực hiện, hộ gia đình, cá nhân trong thông, tổ dân phố có trách nhiệm phản ánh, kiến nghị với trưởng thông hoặc tổ trưởng tổ dân phố, trưởng ban công tác mặt trận để rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế hương ước hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý hương ước, quy ước vì phạm.

Như vậy, Hương ước là gì? đã được chúng tôi trả lời chi tiết trong bài viết phía trên. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng cung cấp nội dung cũng như trách nhiệm của cá nhân, gia đình đối với hương ước.