Trong lĩnh vực hình sự, chúng ta nghe nhiều về hoạt động “bảo vệ hiện trường”, “khám nghiệm hiện trường” khi phát hiện một vụ án hình sự của cơ quan điều tra. Vậy hiện trường là gì? Có những loại hiện trường nào? Việc giải đáp những câu hỏi trên sẽ giúp cho quá trình bảo vệ và khám nghiệm hiện trường được kịp thời, nhanh chóng, phục vụ tốt cho quá trình điều tra làm rõ sự việc đã xảy ra. 

Để nhằm giúp quý độc giả có thể hiểu ra hơn về vấn đề này, Luật Hoàng Phi xin gửi đến quý độc giả những thông tin  dưới bài viết sau.

Hiện trường là gì?

Hiện trường là nơi xảy ra sự việc theo từ điển Tiếng việt (NXB Khoa Học Xã Hội 1977), đây là một định nghĩa chung nhất vì không chỉ thời gian sự việc xảy ra và đó là sự việc gì mà chỉ rõ hiện trường là nơi tức là một không gian nào đó đã xảy ra sự việc mà ta đang nói tới.

Trong pháp luật hình sự không đưa ra khái niệm về hiện trường. Tuy nhiên trên cơ sở định nghĩa hiện trường nêu trên và quy định pháp luật hình sự hiện hành, có thể rút ra khái niệm hiện trường trong lĩnh vực hình sự như sau: Hiện trường là nơi xảy ra hành vi phạm tội hoặc nơi phát hiện tội phạm mà cơ quan điều tra cần tiến hành khám nghiệm để phát hiện, thu lượm dấu vết của tội phạm, vật chứng và làm sáng tỏ các tình tiết có ý nghĩa đối với vụ án.

Nơi phát hiện dấu vết tội phạm có khi không phải là nơi tội phạm đã được thực hiện. Một vụ án xảy ra có thể có một hoặc nhiều hiện trường; hiên trường thấy trước gọi là hiện trường số 1; hiện trường thấy sau gọi là hiện trường số 2, số 3,… theo trình tự phát hiện.  

Hiện trường tiếng Anh là gì?

Hiện trường tiếng Anh là The scene

Phân loại hiện trường?

Để hiểu rõ hơn về hiện trường là gì? đồng thời giúp Quý độc giả nhận diện trên thực tế hiện trường, chúng tôi sẽ làm rõ về các loại hiện trường trong phần nội dung này.

Hiện trường của vụ án có nhiều loại khác nhau, nó đa dạng về hình thức, phong phú về chủng loại. Mục đích của sự phân loại hiện trường nhằm giúp cho quá trình bảo vệ và khám nghiệm hiện trường được kịp thời, nhanh chóng, phục vụ tốt cho quá trình điều tra làm rõ sự việc đã xảy ra. Có thể dựa vào các căn cứ sau để phân loại hiện trường:

Thứ nhất: Căn cứ vào địa điểm xảy ra vụ việc

Hiện trường được chia thành các loại:

– Hiện trường trong nhà: Đó là hiện trường được che chắn hay bao bọc xung quanh, có mái che chắn bên trên hay được bao bọc xung quanh mà không kể đến chất liệu của vật bao bọc là tường vôi, vải dù hay mái rạ,…

– Hiện trường ngoài trời: Đó là hiện trường không được che chắn, bao bọc bới bất cứ loại vật liệu nào.

– Hiện trường trên các phương tiện giao thông.

Cách phân loại này có ý nghĩa rất lớn trong việc xác định các đặc điểm về sự hình thành, tồn tại và biến đổi của các dấu vết trên mỗi loại hiện trường.

 Nếu hiện trường ngoài trời thì hệ thống dấu vết sẽ bị biến đổi rất nhanh chóng bởi các yếu tố tự nhiên như mưa, nắng, gió, độ ẩm, thời gian,.. các yếu tố sinh vật và con người. Loại hiện trường này cần được bảo vệ chu đáo, cẩn thận bằng các biện pháp thích hợp để tránh hiện trường bị xác trộn, có thể khoanh vùng không cho mọi người đi lại tại khu vực đó hoặc dùng vải bạt hay vải che để che đậy hiện trường.

Nếu hiện trường trong nhà thì các dấu vết ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiện, sinh vật nhưng lại bị ảnh hưởng rất lớn bở con người, đặc biệt là thủ phạm do họ tìm cách để xóa dấu vết và phi tang vật chứng hoặc do chính nạn nhân  do không biết đã vô tình làm xáo trộn hiện trường. Do vậy, khi nhận được tin báo lực lượng điều tra cần đến ngay hiện trường, yêu cầu mọi người ra khỏi khu vực hiện trường, không cho ai ra vào đó cho đến khi lực lượng khám nghiệm tiến hành khám nghiệm xong. Như vậy, đối với mỗi loại hiện trường cần có cách thức bảo vệ, thu lượm phủ hợp và hiệu quả.

Thứ hai: Căn cứ vào nội dung và tính chất của vụ việc xảy ra

Hiện trường được chia thành:

– Hiện trường có người chết.

– Hiện trường có trộm.

– Hiện trường có súng đạn.

– Hiện trường có cháy nổ- sự cố kỹ thuật.

– Hiện trường có tai nạn giao thông v…v..

Phân loại hiện trường theo cách này giúp cơ quan điều tra xác định nơi và loại dấu vết tồn tại trên hiện trường cũng như xác định được những loại dấu vết nào cần được phát hiện và thu lượm, đồng thời giúp cho công việc thống kê tội phạm được nhanh chóng. Dấu vết bao giờ cũng được hình thành theo quy luật nhất định phù hợp với tính chất của sự việc. Ví dụ; Khi cơ quan điều tra xác định hiện trường một vụ án mạng mà nạn nhân bị tử vong do bị trúng đạn thì dấu vết cần phải tìm kiếm là vỏ đạn rơi lại tại hiện trường,… hay hiện trường của các vụ trộm thường có các dấu vết vân tay, dấu giầy dép, các dấu vết của dụng cụ phá của,.. Đây sẽ là những định hướng cho các cán bộ điều tra trong quá trình khám nghiệm hiện trường.

Thứ ba: Căn cứ vào diễn biến của sự việc xảy ra

Một hiện trường có thể được quy tụ lại ở một địa điểm, nhưng cũng có thể có nhiều địa điểm khác nhau, đó chính là những bộ phận của hiện trường. Số lượng những bộ phận của hiện trường nhiều hay ít phần lớn phục thuộc vào diễn biến hành vi của kẻ phạm tội, do đó được chia thành:

– Hiện trường nơi chuẩn bị thực hiện hành vi phạm tội.

– Hiện trường nơi thực hiện hành vi phạm tội.

– Hiện trường nơi che giấu hành vi phạm tội (hay chính là hiện trường giả) là nơi thủ phạm cố ý sắp đặt tạo lập dấu vết để đánh lạc hướng điều tra của cơ quan điều tra nhằm che giấu hành vi phạm tội.

Thứ tư: Căn cứ vào tình trạng của hiện trường

Hiện trường thành hai loại:

– Hiện trường còn nguyên vẹn là hiện trường từ khi phát hiện triển khai công tác bảo vệ đến khi khám nghiệm các dấu vết vật chứng chưa bị thay đổi, xáo trộn (hiểu theo nghĩa tương đối), do đó chưa ảnh hưởng tới dấu vết về độ chính xác và đầy đủ.

– Hiện trường bị xáo trộn là hiện trường tư khi phát hiện triển khai công tác bảo vệ đến khi khám nghiệm, các dấu vết, vật chứng đã bị biến đổi, mất mát. Nguyên nhân của sự xáo trộn là do sự tác động của tự nhiên, sinh vật, con người,… dẫn đến những thông tin thu thập được tại hiện trường bị sai lệch. Thục tế cho thấy hiện trường các vụ trộn thường hay bị xáo trộn do chủ nhà thường kiểm tra lại tài sản của mình sau khi bị mất trộm. Điều này đã làm mất đi những dấu vết quan trọng mà thủ phạm đã để lại tại hiện trường.

Cách phân  loại này có ý nghĩa chủ yếu trong khi đánh giá các dấu vết thu được trên mỗi loại hiện trường, từ đó nhận định về đối tượng gây án. Do vậy, những dấu vết thu được ở hiện trường bị xáo trộn cần phải được phân tích thận trọng và chính xác trong khi sử dụng chúng làm chứng cứ.

Trên đây, là toàn bộ nội dung liên quan đến Hiện trường là gì? Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết trên, quý độc giả có thể liên hệ qua tổng đài tư vấn 1900 6557 để được giải đáp nhanh chóng nhất.