Quan hệ lao động trong Bộ luật lao động là gì?

Nguyên tắc của việc xác lập quan hệ lao động trên nền tảng đối thoại, thương lượng, thoả thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác.

Mục lục bài viết

Quan hệ lao động là gì?

Căn cứ quy định tại Điều 7 Bộ luật lao động về quan hệ lao động:

1. Quan hệ lao động giữa người lao động hoặc tập thể lao động với người sử dụng lao động được xác lập qua đối thoại, thương lượng, thoả thuận theo nguyên tắc tự nguyện, .thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.

2. Công đoàn, tổ chức đại diện người sử dụng lao động tham gia cùng với cơ quan nhà nước hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định và tiến bộ; giám sát việc thi hành các quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, người sử dụng lao động.

Quy định về quan hệ lao động trong Bộ Luật lao động

Quy định tại Điều 7 Bộ luật khẳng định những nguyên tắc của việc xác lập (đương nhiên là cả duy trì, chấm dứt quan hệ lao động), trên nền tảng đối thoại, thương lượng, thoả thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau. Pháp luật không cho phép xác lập quan hệ lao động qua cưỡng bức, lừa dối hoặc có hành vi tương tự trái với ý chí của mỗi bên, đặc biệt nghiêm cấm người sử dụng lao động sử dụng, lợi dụng, lạm dụng sự ảnh hưởng, quyền lực để buộc người lao động làm việc cho mình, vì điều đó sẽ tạo nên sự nô dịch trá hình trong quan hệ lao động, trong xã hội văn minh.

Sở dĩ pháp luật đặt ra những yêu cầu nêu trên là do đã dự liệu được ảnh hưởng mang tính quyết định một chiều trong quan hệ lao động. Người sử dụng lao động thường đứng trên lập trường “ông chủ” để chỉ huy, do đó rất dễ dàng có thái độ thiếu đúng đắn, xâm hại tới danh dự, nhân phẩm, thậm chí cả thân thể người lao động.

Bên cạnh việc xác định các nguyên tắc chung nhằm điều chỉnh các vấn đề thuộc quan hệ giữa hai bên (người lao động và người sử dụng lao động), Bộ luật còn đề cao vai trò của tổ chức công đoàn trong lao động: “Công đoàn, tổ chức đại diện người sử dụng lao động tham gia cùng với cơ quan nhà nước hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định và tiến bộ; giám sát việc thi hành các quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, người sử dụng lao động”.

Theo tinh thần của Điều luật này, công đoàn không chỉ được nhìn nhận là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích của người lao động mà còn đứng ở vai trò “tham gia” với cơ quan nhà nước trong xây dựng quan hệ lao động và “giám sát” việc thi hành pháp luật lao động. Việc quy định vai trò của công đoàn trong quan hệ lao động chính là biện pháp đưa tổ chức đại diện của người lao động vào thực hiện quá trình quản lý lao động nhằm tăng cường hiệu lực của luật lao động và hiện thực hóa vai trò xã hội của công đoàn.

Pháp luật của một số quốc gia còn quy định cả các hành vi thiếu đúng đắn, thiếu công bằng trong lao động, chủ yếu áp dụng đối với người sử dụng lao động (Unfair Labour Practices) như là hành vi cấm đồng thời làm cơ sở xử phạt nếu vi phạm.